Кыргыз Республикасында жергиликтүү деңгээлде укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландарды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча методикалык колдонмо

 

 

«Кыргыз Республикасында жергиликтүү деңгээлде укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландарды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча методикалык колдонмо» жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына, ички иштер органдарына жана укук бузуулардын алдын алуу боюнча башка субъекттерге макулдашылган алдын алуу иш-чараларын ишке ашырууда көмөктөшүү максатында иштелип чыккан. Бул методикалык колдонмо сунуштук мүнөзгө ээ болуп, Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарынын жоболоруна, анын ичинде Кыргыз Республикасынын «Укук бузуулардын алдын алуу негиздери жөнүндө» Мыйзамына, 2022–2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу боюнча мамлекеттик саясаттын Концепциясына жана башка нормативдик укуктук актыларга негизделет. Бул методикалык колдонмо сунуш иретинде даярдалган жана Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарында көрсөтүлбөгөн милдеттүү талаптарды камтыбайт. Жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына, ички иштер органдарына жана башка алдын алуу субъекттерине өз ишмердүүлүгүн колдонуудагы мыйзамдарга ылайык жүргүзүү үчүн Кыргыз Республикасынын нормативдик укуктук базасындагы өзгөрүүлөрдү үзгүлтүксүз көзөмөлдөп туруусу сунушталат.

 

 

 

 

 

 

 

Колдонулган аббревиатуралар жана кыскартуулар  4

1.    Киришүү  6

2.    Ченемдик укуктук база  8

2.1. Жалпы жоболор  9

2.2. Жергиликтүү деңгээлдеги алдын алуу субъекттери  11

2.3. Биргелешкен пландар жана башка программалык документтер  14

3.    Максаттар жана принциптер  17

3.1. Максат  17

3.2. Принциптер  17

4.    Биргелешкен пландоодогу тараптардын негизги ролдору  19

4.1. ЖӨБО   19

4.2. ИИО   20

4.3. Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана Координациялык комиссия  20

4.4. Башка мамлекеттик органдар, мекемелер жана расмий түзүмдөр  21

4.5. Жарандык коом, КЭУ, коммерциялык уюмдар, коомчулуктун өкүлдөрү  21

5.    Биргелешкен пландоонун этаптары   22

5.1. Процессти баштоо, жумушчу топту түзүү (же коомдук алдын алуу борборуна (КААБ) биргелешкен планды иштеп чыгууну тапшыруу) 22

5.2. Изилдөө жүргүзүү жана көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу  23

5.3. БПды талкуулоо жана иштеп чыгуу  25

5.4. БПдын форматы жана аны бекитүү  26

5.5. БПды ишке ашыруу жана алдын алуу субъекттер арасында координациялоо  27

5.6. Мониторинг жана баа берүү  27

5.7. Отчеттуулук  28

6.    Өтмө маселелер  28

6.1. Каржылоо  29

6.2. Алдын алуу субъекттеринин потенциалын жогорулатуу  30

6.3. Диалогду колдоо жана кызыкдар топторду тартуу  31

6.4. БПдардын аймакты социалдык-экономикалык өнүктүрүү программалары менен өз ара байланышы   31

6.5. Чечимдерди улуттук деңгээлде кабыл алуу менен өз ара байланыш   31

7.    Тиркемелер  33

7.1. Коомдук коопсуздук жана экстремизм көйгөйлөрүн чечүү боюнча иш-аракеттердин мисалдары   33

7.1.1 Аялдарга жана кыздарга карата зомбулук, гендердик зомбулук  33

7.1.2 Жол-транспорт кырсыктары, жолдордо өлүмдөр, балдардын аярлуулугу  35

7.1.3 Кылмыштар, укук бузуулар, коомдук жайларда жарандар өзүлөрүн кооптуу сезүүсү  35

7.1.4 Менчикке каршы кылмыштар (уурдоо, алдамчылык ж.б.), жайылган жана жаңы ыкмаларды колдонуу менен, мисалы, телефондук алдамчылык  37

7.1.5 Балдар жана жаштар арасындагы кылмыштуулук жана антисоциалдык жүрүм-турум, суициддик жүрүм-турумдан бул топтордун алсыздыгы, балдарга карата зордук-зомбулук  37

7.1.6 Таштандыларды жана калдыктарды уруксатсыз (мыйзамсыз) жерлерге таштоо, эгиндерди бузуу (тепселөө) 39

7.1.7 Экстремизм жана адамдын укуктарына жана ден соолугуна зыян келтирүүчү айрым ишенимдердин жана практикалардын жайылышы   39

7.2. Айыл өкмөтү үчүн Жумушчу топ түзүү жөнүндө типтүү буйрук  41

7.3. (Бишкек, Ош шаарларынын, областтык маанидеги шаарлардын мэрияларынан сырткары) шаар мэриясы үчүн Жумушчу топ түзүү жөнүндө типтүү буйрук  44

7.4. Балл менен баа берүү аркылуу көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу формасы   47

7.5. Айыл өкмөтү үчүн  Биргелешкен планды бекитүү жөнүндө типтүү буйрук  49

7.6. (Бишкек, Ош шаарларынын, областтык маанидеги шаарлардын мэрияларынан сырткары) шаар мэриясы үчүн Биргелешкен планды бекитүү жөнүндө типтүү буйрук  51

7.7. Биргелешкен пландын типтүү түзүмү  53

7.8. БПды ишке ашыруу боюнча жооптуу тараптардын отчет формасы   55

7.9. БПды ишке ашыруу боюнча жалпыланган отчету  58

7.10. Биргелешкен пландоо боюнча текшерүү тизмеси  62

 

 

 

Колдонулган аббревиатуралар жана кыскартуулар

ЖӨБнун аткаруу органдары     Алдын алуу концепциясы       Координациялык комиссиялар     КР     ИИМ   ЖМА   ЭСКММ     КЭУ   ИУП           ИИО   ЖӨБО   КААБ   СЭӨП     Профилдик мыйзам     ЖТ     методикалык колдонмо           Караңыз   БП     Алдын алуу субъекттери

Жергиликтүү өз алдынча башкаруунун аткаруу органдары (айыл өкмөтү, шаар мэриялары)   2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясы   Укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссиялар   Кыргыз Республикасы (бул документте мыйзамдардын аталыштарында колдонулат)   Кыргыз Республикасынын Ички иштер министрлиги   Жергиликтүү мамлекеттик администрация   Кыргыз Республикасынын Эмгек, социалдык камсыздоо жана миграция министрлиги   Коммерциялык эмес уюмдар   2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-аракеттердин улуттук планы   Ички иштер органдары   Жергиликтүү өз алдынча башкаруу органы   Коомдук алдын алуу борбору   Аймакты социалдык-экономикалык өнүктүрүү программасы   “Укук бузуулардын алдын алуунун негиздери жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамы   Укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу боюнча жумушчу топ   Кыргыз Республикасында жергиликтүү деңгээлде укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландарды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча методикалык колдонмо (ушул документ)   Караңыз   Укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планы   Укук бузуулардын алдын алуу субъекттери

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• 1. Киришүү

 

Кыргыз Республикасында укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландарды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча методикалык колдонмо (мындан ары — Методикалык колдонмо) БП боюнча мыйзамдардын ченемдерин практикалык ишке ашыруу боюнча билимдердин боштуктарын толтурууга багытталган. Документ жергиликтүү жана улуттук деңгээлдеги алдын алуу субъекттерине ылайык жана мыйзамдагы механизмдерди кеңири түшүндүрөт.

 

Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына, Кыргыз Республикасындагы жана чет өлкөлөрдөгү пилоттук коомчулуктардын тажрыйбасына негизделип, авторлор биргелешкен пландоо механизмин кеңири сүрөттөп беришет. Мисалы, 2-бөлүм БПга жана укук бузуулардын алдын алуу боюнча жергиликтүү деңгээлдеги башка маселелерге түздөн-түз тиешелүү болгон ченемдик укуктук базага арналган. 3-бөлүмдө биргелешкен пландоонун максаттары жана принциптери баяндалган. Биргелешкен пландоо жергиликтүү деңгээлдеги укук бузуулардын алдын алуу негизги субъекттеринин катышуусун талап кылынгандыктан, 4-бөлүмдө алардын ролдору толук баяндалат. 5-бөлүмдө биргелешкен пландоонун негизги этаптары, анын ичинде даярдоо иштери, БПны иштеп чыгуу жана кабыл алынган БПны ишке ашыруу камтылган. Мониторинг жана баа берүү, ошондой эле кийинки мезгилге БП кабыл алуу маселелерине дагы көңүл бурулган. 6-бөлүмдө биргелешкен пландоонун өтмө маселелер каралган, мисалы, каржылоо маселелери, алдын алуу субъекттеринин потенциалын жогорулатуу, диалог жүргүзүү жана ар кандай кызыкдар топторду тартуу, ошондой эле БПнын аймактын социалдык-экономикалык өнүгүү программасы (мындан ары — СЭӨП) менен өз ара байланышына түшүндүрмөлөр берилет.

 

7-бөлүмдө тиркемелердин жыйнагы, анын ичинде ЖӨБОдарынын типтүү буйруктардын долбоорлору, коомдук коопсуздук көйгөйлөрүн артыкчылыкташтыруу формасы, көйгөйлөрдү чечүү боюнча иш-чаралардын мисалдары, БПдын структурасы, БПды ишке ашыруу боюнча жооптуу тараптардын отчет формалары жана биргелешкен пландоо боюнча текшерүү баракчасы камтылган.

 

Айта кетүүчү жагдай, бул колдонмонун иштелип чыгышы Кыргыз Республикасынын Ички иштер министрлигинин (мындан ары — ИИМ), анын ичинде ИИМдин Коомдук коопсуздук кызматы жана ИИМдин Республикалык окуу борбору, ошондой эле башка мамлекеттик органдар жана пилоттук режимде БП ишке ашырылган ЖӨБОдардын колдоосу менен мүмкүн болгон. Бул документти даярдоодо Кыргыз Республикасындагы Германиянын эл аралык кызматташтык коому (GIZ), “Жарандык союз” коомдук бирикмеси, ошондой эле бул материалды талкуулоого катышкан укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү эксперттер жана КЭУдар эксперттик жана техникалык колдоону көрсөтүшкөн.

 

 

 

 

 

 

 

• 2.  Ченемдик укуктук база

 

Бул бөлүмдө БПга түз же кыйыр тиешелүү ченемдик укуктук база тууралуу маалымат берилген. Укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мыйзамдардын жана мыйзам алдындагы актылардын комплекстүү мүнөзүнө байланыштуу, бул жерде берилген маалымат бул чөйрөдөгү бардык аспекттерди камтыбайт. Мыйзамдар дайыма өзгөрүп турушу мүмкүн экенин эске алуу керек, ошондуктан убакыттын өтүшү менен Методикалык колдонмодо камтылган маалыматтар актуалдуулугун жоготушу ыктымал. Ошондуктан, укук бузуулардын алдын алуу субъекттери жана башка кызыкдар тараптар укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү ченемдик укуктук база боюнча толук маалымат алуу үчүн ченемдик укуктук актылардын учурдагы редакциясына дайыма кайрылып туруусу зарыл.

 

2.1. Жалпы жоболор

 

Кыргыз Республикасында укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндө мамлекеттик саясаттын негиздерин аныктаган, алдын алуу чараларын ишке ашыруу маселелерин жөнгө салган, артыкчылыктуу тематикалык багыттарды белгилеген жана ар кандай мамлекеттик органдар менен ЖӨБО үчүн ыйгарым укуктарды бекиткен бир катар ченемдик укуктук актылар кабыл алынган. Ошол эле учурда  алдын алуу субъекттеринин ортосундагы, ошондой эле коммерциялык эмес, коммерциялык уюмдар жана коомчулуктар менен социалдык өнөктөштүктү камсыз кылуу үчүн өз ара аракеттенүүнүн  жогорку деңгээлин жетишүү өтмө маселеси каралат.

 

 

Укук бузуулардын алдын алуунун аныктамасы   Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, укук бузуулардын алдын алуу — бул укук бузуулардын алдын алуу субъекттери тарабынан көрүлүүчү, жарандарды коргоо деңгээлин жогорулатууга, кылмыштуулуктун деңгээлин төмөндөтүүгө, укук бузууларды жасоого өбөлгө болуучу себептерди жана шарттарды аныктоого, четтетүүгө түздөн-түз же кыйыр түрдө багытталган укуктук, социалдык-экономикалык, психологиялык, маалыматтык, уюштуруучулук жана башка чаралардын системасы катары аныкталат[1].   Демек, “укук бузуулардын алдын алуу” термини Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексине ылайык кылмыштарды алдын алууну, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Укук бузуулар жөнүндө кодексинде каралган укук бузуулардын алдын алууну да камтыйт деп түшүнүлүшү керек.

 

Кыргыз Республикасында укук бузуулардын алдын алуу системасында борбордук орунду “Укук бузуулардын алдын алуунун негиздери жөнүндө” КР Мыйзамы[2] (мындан ары — Профилдик мыйзам) ээлейт. Бул мыйзам укук бузуулардын алдын алуунун укуктук жана уюштуруучулук негиздерин аныктайт жана Кыргыз Республикасында укук бузуулардын алдын aлyy чөйрөсүндө келип чыгуучу коомдук мамилелерди жөнгө салат. Бул прогрессивдүү документ 2021-жылы күчүн жоготкон “Укук бузуулардын алдын алуу жөнүндө” КР Мыйзамынын[3] ордуна кабыл алынган. Профилдик мыйзамды түп орду менен кайра карап чыгуу зарылдыгы мурунку ыкмалардын алдын алууга эмес, жасалган кылмыштардын кесепеттери менен күрөшүүгө басым жасаганы менен түшүндүрүлгөн[4].

 

Укук бузуулардын алдын алуунун орто мөөнөттүү мезгилге артыкчылыктуу маселелерин ачып берүү максатында Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети эки документти кабыл алган: 2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясы[5] (мындан ары — Алдын алуу концепциясы) и 2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-аракеттердин улуттук планы[6] (мындан ары — ИУП).  Профилдик мыйзамды ишке ашыруу үчүн кабыл алынган дагы бир документ — бул укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык кеңеш жөнүндөгү жобо[7].

 

Профилдик ченемдик укуктук актылардан тышкары, укук бузуулардын алдын алуунун айрым субъекттеринин ыйгарым укуктарын жана алдын алуу боюнча айрым тематикалык багыттарды камтыган башка актылар да бар. Мында өзгөчө ыйгарым укуктарды аныктагандарга “Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө” КР Мыйзамы[8], “Ички иштер органдары жөнүндө” КР Мыйзамы[9] жана башкалар кирет.

Тематикалык актыларга “Үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо жөнүндө” КР Мыйзамы[10], “Коррупцияга каршы аракеттенүү жөнүндө” КР Мыйзамы[11], “Экстремисттик ишке каршы аракеттенүү жөнүндө” КР Мыйзамы[12], ошондой эле мыйзам алдындагы актылар, мисалы Үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоону жана коргоону ишке ашыруучу мамлекеттик органдардын өз ара аракеттенүү тартиби[13] кирет.

2.2. Жергиликтүү деңгээлдеги алдын алуу субъекттери

Укук бузуулардын алдын алуу субъекттери жана көмөк көрсөтүүчү тараптар   Профилдик мыйзамга ылайык, укук бузуулардын алдын алуу субъекттерине (мындан ары - алдын алуу субъекттерине) укук бузуулардын алдын алууну жүзөгө ашырууга ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдар жана ЖӨБОдары кирет. Ошол эле учурда, коммерциялык эмес уюмдар, юридикалык жана жеке жактар укук бузуулардын алдын алууну жүзөгө ашырууда алдын алуу субъекттерине көмөк көрсөтө алышат[14].

 

Профилдик мыйзамга ылайык, укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндө бирдиктүү мамлекеттик саясатты жүргүзүү Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин жоопкерчилигине кирет. Бул максатта Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети укук бузуулардын алдын алуу субъекттеринин бардыгынын өз ара аракеттенүүсүн координациялоо, укук бузуулардын алдын алуу боюнча ЖӨБОдарына көмөк көрсөтүү, анын ичинде укук бузуулардын алдын алуу боюнча жергиликтүү программаларды ишке ашыруу боюнча бир катар өзгөчө ыйгарым укуктарга ээ[15].

 

Жергиликтүү деңгээлде укук бузуулардын алдын алуу субъекттеринин ишине жалпы жетекчиликти ЖӨБОдары ишке ашырат. Алар өз ыйгарым укуктарынын чегинде тиешелүү ченемдик укуктук актыларды кабыл алышат. Мындай иш-чара коомдук тартипти камсыздоого көмөк көрсөтүү маселелерине байланыштуу[16].

 

Профилдик мыйзам ЖӨБОдарынын укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндө, анын ичинде БП жана башка жергиликтүү деңгээлдеги алдын алуу программалары (караңыз: 2.3 Биргелешкен пландар жана башка программалык документтер) боюнча бир катар өзгөчө ыйгарым укуктарды белгилейт[17]. Мыйзамда жергиликтүү деңгээлде алдын алуу чараларын жергиликтүү бюджеттен каржылоо мүмкүнчүлүгү да каралган: жергиликтүү кенештер укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландарды ишке ашырууга, ошондой эле укук бузуулардын алдын алуу жаатындагы конкреттүү милдеттерди чечүүгө багытталган социалдык кызматтарды, анын ичинде мамлекеттик социалдык заказдын алкагында, сатып алууга каражат бөлүү жөнүндө чечимдерди кабыл ала алышат[18].

 

Мыйзамдар ошондой эле үй-бүлөлүк зомбулуктун алдын алуу программаларын иштеп чыгуу жана ишке ашыруу, кабыл алынган программалардын мониторингин жана баа берүүсүн жүргүзүү милдетин ЖӨБОна жүктөйт[19]. Үй-бүлөлүк зомбулуктун алдын алуу иштери бир гана ЖӨБОдарынын жумушу эмес, ошондой эле мыйзамдар аныктаган үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо боюнча бардык субъекттердин ыйгарым укуктарынын чегинде ишке ашыруу функциясы экенин баса көрсөтүү зарыл[20].

 

 

 

Үй-бүлөлүк зомбулуктан коргоону жана сактоону жүзөгө ашыруучу субъекттер: 1) Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети; 2) Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан аныкталуучу, үй-бүлөлүк зомбулуктан коргоо жана сактоо боюнча субъекттердин иштерин координациялоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган; 3) сот; 4) прокуратура; 5) ички иштер органдары; 6) социалдык өнүктүрүү органдары; 7) саламаттык сактоо органдары; 8) билим берүү органдары; 9) юстиция органдары; 9-1) пробация органдары; 9-2) жазаларды аткаруучу органдар; 10) балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган; 11) Кыргыз Республикасынын Акыйкатчысы (Омбудсмени); 12) адвокатура; 12-1) Кыргыз Республикасынын Президентинин областардагы ыйгарым укуктуу өкүлдөрү; 13) жергиликтүү мамлекеттик администрациялар; 14) жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары; 15) (КР 2024-жылдын 7-августундагы N 161 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту) 16) жалпыга маалымдоо каражаттары; 17) башка органдар жана уюмдар өз компетенциясынын чегинде[21].

 

Жергиликтүү мамлекеттик администрациялар мыйзамдуулукту, жарандардын укуктары жана эркиндиктерин камсыз кылуу, коомдук тартипти сактоо, кылмыштуулукка каршы күрөшүү боюнча чараларды жүзөгө ашыруу милдетине ээ[22].  Укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссияларды (мындан ары — Координациялык комиссиялар) түзүү каралган, алардын ишин жергиликтүү мамлекеттик администрациялардын башчылары, Бишкек, Ош жана областык маанидеги шаарлардын мэрлери же болбосо алардын орун басарлары жетектейт[23]. Координациялык комиссиялар, башка иш-аракеттердин катарында, укук бузуулардын алдын алуу субъекттери болгон мамлекеттик органдардын аймактык бөлүмдөрүнүн ишин уюштуруу жана координациялоо милдетин аткарат.

 

Салттуу түрдө, укук бузуулардын алдын алууда негизги ролду ички иштер органдары (ИИО) аткарат. Бул жагдай мыйзамдар менен бекитилген[24]. Профилдик мыйзамда алардын ролу алдын алуунун таасир этүү чаралары колдонуу жагынан белгиленген, анын ичинде алдын алуу аңгемелешүүсүн жүргүзүү, расмий эскертүү берүү, реабилитациялык программаларга, социалдык көнүктүрүү боюнча программаларга жана оңдоп-түзөөчү программаларына алдын алуу объектисин киргизүү[25]. ИИО жана жарандык коом уюмдары менен коомчулуктар ортосундагы социалдык өнөктөштүктү өнүктүрүү укук бузуулардын алдын алуу боюнча мамлекеттик саясаттын артыкчылыгынын бири болуп саналат[26].

 

Укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү программалык документтерде бардык мамлекеттик органдарды өз ыйгарым укуктарынын алкагында алдын алуу чараларын ишке ашырууга тартуунун зарылдыгы белгиленген. Профилдик мыйзамда Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети укук бузуулардын алдын алуу маселелери боюнча аткаруу бийлигинин органдарынын ыйгарым укуктарын аныкташы жана алардын ишин контролдоону жүзөгө ашырышы каралган[27].  Укук бузуулардын алдын алуудагы ИИОдарынын маанилүү ролун эске алуу менен, алардын ЖӨБО жана КЭУ менен өз ара аракеттенүү жаңы механизмдери киргизилиши күтүлүүдө.

 

КЭУ, юридикалык жана жеке жактар укук бузуулардын алдын алуу субъекттерине көмөк көрсөтө алышат[28]. Профилдик мыйзамда жергиликтүү деңгээлде мындай көмөк көрсөтүү формалары белгиленген: коомдук алдын алуу борборлорунун, Координациялык комиссиялардын ишине катышуу, БП иштеп чыгууга катышуу, тематикалык изилдөөлөрдү жүргүзүү жана алдын алуу чөйрөсүндөгү иштерди өркүндөтүү боюнча сунуштарды иштеп чыгуу, алдын алуу максатында маалыматтык жана агартуучулук иштерди жүзөгө ашыруу ж.б.[29]. Ошол эле учурда ЖӨБО алдын алуу чараларын ишке ашырууга байланыштуу иш жүргүзгөн КЭУдарды социалдык заказды жайгаштыруу жана башка каражаттар аркылуу тартууну камсыздашы керек. Өз кезегинде, Алдын алуу концепциясында КЭУдардын артыкчылыктуу тематикалык багыттарды ишке ашырууга, анын ичинде ар кандай изилдөөлөрдү жүргүзүүгө, жол коопсуздугун сактоого катышуу ж.б. мүмкүнчүлүктөрү кеңири көрсөтүлгөн[30].

2.3. Биргелешкен пландар жана башка программалык документтер

Профилдик мыйзам жана Алдын алуу концепциясы алдын алуу субъекттерин алдын алуу чараларын пландоо негизинде ишке ашырууга милдеттендирет. Бул иш алдын алуу субъекттери жана башка кызыкдар тараптардын ортосунда жоопкерчиликтерди бөлүштүрүүгө, чараларды ишке ашыруунун так мөөнөттөрүн белгилөөгө жана көзөмөл, мониторинг жана баа берүү боюнча натыйжалуу механизмдерди түзүүгө алып келиши керек. Пландоонун инструменттеринин бири катары жергиликтүү деңгээлде жалпы алдын алуу документи болуп эсептелген БП болушу керек[31]. Ошондой эле, укук бузуулардын алдын алуу чаралары камтыла турган дагы бир документ — бул аймактын СЭӨП[32]. Анда тийиштүү бөлүмдөр ЖӨБО тарабынан каралган болушу керек.

 

БПнын аныктамасы   Профилдик мыйзамга ылайык, БП — бул конкреттүү аймакта укук бузуулардын алдын алуу боюнча күн мурунтан белгиленген жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан бекитилген иш-чаралардын комплекси[33].

 

ЖӨБО алдын алуунун башка субъекттери менен биргеликте укук бузуулардын алдын алуу боюнча БПдарды бекитиши жана ишке ашырышы керек[34]. Бул процесстерге кызыкдар тараптар, анын ичинде коомдук алдын алуу борборлору[35], КЭУ[36] ж.б. катышуусу зарыл. Алдын алуу концепциясында жергиликтүү деңгээлде каржылоо маселелерине өзгөчө маани берилет, БП иш-чараларынын же СЭӨПнын алдын алуу бөлүмүнүн негизинде жергиликтүү бюджеттен каражат бөлүү аркылуу камсыздалат[37]. Мындай каржылоону бөлүү боюнча сунуштарды укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссия киргизиши мүмкүн[38].

 

БПдын айрым параметрлери аныкталган[39]. Алардын катарында артыкчылыктуу багыттар, чаралар, жооптуу тараптар, каржылоо булактары, артыкчылыктуу багыттар боюнча күтүлүүчү натыйжалар жана жетишкендик индикаторлору камтылууга тийиш экендиги көрсөтүлгөн. Алдын алуу чаралары криминогендик кырдаалдын (прокуратура жана ИИО аркылуу) талдоосуна, жарандардын жана аяр топтордун изилденген муктаждыктарына негизделиши керек деп болжолдонууда. БПдын жана СЭӨПнын тиешелүү бөлүмүнүн ишке ашырылышын жергиликтүү кеңештер жана Координациялык комиссиялар баа берүүгө тийиш. Ошондой эле БПда Алдын алуу концепциясында баяндалган механизмдер жана артыкчылыктуу багыттар камтылышы керектиги белгиленген. Профилдик мыйзамда БПды аткаруу жөнүндө жооптуу тараптардын отчетторун угуу боюнча ЖӨБО ыйгарым укуктарга ээ экени каралган[40].

 

Укук бузуулардын алдын алуунун тематикалык артыкчылыктуу багыттары (Алдын алуу концепциясына ылайык): коомдук жайлардагы коопсуздукту камсыз кылуу; жарандардын менчигине каршы кылмыштардын деңгээлин төмөндөтүү; жолдордогу коопсуздук; балдар арасындагы укук бузуулардын жана суициддердин алдын алуу; аялдарга карата зомбулукту жоюу[41]

 

Ошондой эле, Алдын алуу концепциясы укук бузуулардын алдын алуу боюнча маалымат берүү каналдарын улуттук жана жергиликтүү деңгээлдерде чечим кабыл алуу ортосунда өркүндөтүү зарылдыгын белгилейт[42]. Бул жергиликтүү жерлердеги кырдаал тууралуу маалыматты Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине жана түзүлгөн укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык кеңешке берүү механизмдерин түзүүнү, мамлекеттик чечимдерди кабыл алууда жарандардын муктаждыктарын эске алууну камтыйт.

 

Үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо боюнча мыйзамдар үй-бүлөлүк зомбулуктун алдын алуу боюнча тийиштүү алдын алуу чараларды, анын ичинде СЭӨП кабыл алуу жана ишке ашыруу маанилүүлүгүн баса белгилейт. Бул чараларды жергиликтүү кеңештер бекитип, алардын аткарылышын контролдоп, жергиликтүү бюджетте каражаттарды карап турушу зарыл[43], ал эми ЖӨБ аткаруу органдары  кабыл алынган программалардын натыйжалуулугуна мониторинг жана баа берүүнү жүзөгө ашырууга тийиш[44]. Аялдарга карата зомбулукту жоюу Алдын алуу концепциясынын тематикалык артыкчылыктуу багыттарынын бири болгондуктан[45], гендердик жана үй-бүлөлүк зомбулукту жоюу маселелерин бардык БПдарга киргизүү зарыл.

 

Экстремисттик ишке каршы аракеттенүү жөнүндө мыйзамдар ЖӨБОдарын экстремизмдин алдын алуу субъекттеринин катарына киргизет. ЖӨБОдары экстремисттик ишти жалпы алдын алуу, ошондой эле анын көрүнүштөрүнүн кесепеттерин азайтуу жана (же) жоюу боюнча иш-чараларды жүргүзүүгө укуктуу. Бул иш ЖӨБОдары тарабынан экстремисттик ишке каршы аракеттенүүнү жүзөгө ашыруучу мамлекеттик органдар менен биргеликте ишке ашырылышы керек[46]. Ошондуктан, эгерде экстремизм көйгөйлөрү артыкчылыктуу деп табылса (караңыз: 5.2-бөлүм Изилдөө жүргүзүү жана көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу), БПда аларды чечүү боюнча чаралар камтылышы мүмкүн.

• 3. Максаттар жана принциптер

3.1. Максат

Бардык алдын алуу субъекттери, жарандык коомдун жана коомчулуктун өкүлдөрү ортосундагы туруктуу кызматташуу системасын түзүү аркылуу коомдук коопсуздук чөйрөсүндөгү артыкчылыктуу көйгөйлөр жана коркунучтардын себептерин жоюу жана жергиликтүү деңгээлде тургундардын өз коопсуздугу үчүн жалпы коркуу сезимин азайтуу.

 

Жергиликтүү деңгээлдеги артыкчылыктуу көйгөйлөр деген эмне   Жергиликтүү деңгээлде коомдук коопсуздук чөйрөсүндөгү артыкчылыктуу көйгөйлөр, аларды чечүү максатында БП жана СЭӨПкө киргизилиши керек, эки деңгээлдеги маселелерди камтышы мүмкүн: 1) Алдын алуу концепциясында аныкталган артыкчылыктуу көйгөйлөр: бул Кыргызстандагы бардык коомчулуктары үчүн ар кандай деңгээлде актуалдуу болгон беш көйгөйлүү багыт (караңыз: 2.3-бөлүм. Жергиликтүү деңгээлдеги биргелешкен пландар жана башка программалык документтер); 2) ар бир конкреттүү коомчулукка мүнөздүү уникалдуу коопсуздук маселелери. Бул көйгөйлөр аймактар арасында айырмаланышы мүмкүн, жана кайсы уникалдуу маселелер алардын БПсына киргизилиши керектигин коомчулуктун өкүлдөрү жана жергиликтүү алдын алуу субъекттери аныкташы керек.

3.2. Принциптер

1. Адам укуктарынын жана мыйзамдуулуктун артыкчылыгы

Укук бузуулардын алдын алуу боюнча бардык иш-чаралар адам укуктарын, мыйзамдуулукту жана дискриминацияга жол бербөө принциптерин сактоого негизделиши керек. Ошондон улам, мыйзамдарда жана эл аралык келишимдерде каралган адам укуктарына каршы келген, коомдун айрым топторун сыртта калтырууга же басмырлоого алып келген алдын алуу чараларын иштеп чыгуу жана ишке ашыруу кабыл алынбайт. Алдын алуу субъекттеринин иш-аракеттери мыйзамдардын жана алар белгилеген ыйгарым укуктардын чегинде жүргүзүлүшү керек.

2. Социалдык жана ведомстволор аралык өнөктөштүк

Бардык алдын алуу субъекттери, анын ичинде мамлекеттик органдар, ЖӨБО, КЭУ жана жергиликтүү коомчулуктар, биргелешкен пландоонун бардык этаптарында активдүү кызматташышы керек. Бул кызматташтык маалымат жана идеялар менен бөлүшүүнү, алдын алуу чараларын биргелешип иштеп чыгууну жана ишке ашырууну, алардын натыйжалуулугун мониторингдөө жана баа берүүнү камтыйт. Жалпы максаттарга жетүү үчүн иш-аракеттердин жогорку деңгээлдеги координациясы зарыл.

3. Ачыктык жана айкындуулук

Биргелешкен пландоонун бардык этаптары, жетишилген натыйжалар жана пайда болгон кыйынчылыктар боюнча маалыматтар, ошондой эле каржылоо маселелери коомчулук үчүн ачык болушу керек. Бул бардык кызыкдар тараптарды үзгүлтүксүз маалымдоо аркылуу жетишилет. Мындан тышкары, алдын алуу чараларын иштеп чыгууда жана ишке ашырууда тараптар өз ара ачыктыкты сактап, ар кандай диалогдук механизмдерди колдонушу керек.

4. Системдүүлүк жана кылдат пландоо

Биргелешкен пландоонун бардык этаптары алдын ала жүргүзүлгөн кырдаалдын талдоосуна жана анын негизинде иштелип чыккан пландарга таянып ишке ашырылышы керек. БПда максаттар, милдеттер, иш-чаралар, мөөнөттөр, жооптуу тараптар жана керектүү ресурстар так көрсөтүлүшү керек. 

5. Ийкемдүүлүк жана адаптациялануу

Кылдат пландоо бекитилген БПга  өзгөртүүлөрдү киргизүү мүмкүнчүлүгү менен айкалышышы  керек. Бул өзгөрүүлөр коопсуздук кырдаалынын өзгөрүшүнө, мыйзамдарга өзгөртүүлөр киргизилишине жана БПдын мазмунуна түздөн-түз байланышпаган башка себептер боюнча болушу мүмкүн. Ошондой эле БПдын аткарылышын мониторингдөө жана баа берүү учурунда аныкталган көйгөйлөргө байланыштуу болушу мүмкүн. Бул учурда ишке ашпай жаткан чаралардан баш тартуу жана БПды өркүндөтүү талап кылынат.

6. Инклюзивдүүлүк

Биргелешкен пландоонун бардык этаптарында коомдун бардык топторунун, анын ичинде аярлуу топтордун катышуу мүмкүнчүлүгүн камсыздоо зарыл. Мындай катышуу артыкчылыктуу маселе кандайдыр бир топко түздөн-түз тиешелүү болгондо өзгөчө мааниге ээ. Мындай топторго аялдар, өспүрүмдөр, этникалык, диний азчылыктардын өкүлдөрү, аз камсыз болгон адамдар ж.б. кирет.

7. Илимий жана практикалык негиздүүлүк

Алдын алуу чараларын иштеп чыгууда, алардын натыйжалуулугун жана эффективдүүлүгүн мониторингдөө жана баа берүүдө укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү маалыматтарга жана илимий изилдөөлөргө, ошондой эле Кыргыз Республикасында жана чет өлкөлөрдө топтолгон тажрыйбага таянуу зарыл.

8. Чечимдерди кабыл алуунун деңгээлдеринин өз ара байланышы

Укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндө мамлекеттик саясатты ишке ашыруу учурунда улуттук деңгээлде чечим кабыл алуу үчүн жергиликтүү деңгээлдеги маалыматтар, анын ичинде коомдук коопсуздук боюнча артыкчылыктуу көйгөйлөр, БП мазмуну, анын ишке ашырылышынын натыйжалары жана пайда болгон кыйынчылыктар колдонулушу керек. Ошол эле учурда, жергиликтүү деңгээлде көйгөйлөрдү артыкчылыктуу деп аныктоо учурунда Алдын алуу концепциясында көрсөтүлгөн укук бузуулардын алдын алуу боюнча тематикалык артыкчылыктуу багыттар эске алынышы зарыл.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• 4. Биргелешкен пландоодогу тараптардын негизги ролдору

 

Бул бөлүмдө биргелешкен пландоо циклине негизги тараптардын катышуусу боюнча жалпыланган маалымат берилет. Ал 2-бөлүмдө сүрөттөлгөн мыйзамдардын ченемдерине негизделген жана мыйзамдарда так көрсөтүлбөгөн учурларда милдеттерди тактоого жардам бере турган кошумча түшүндүрмөлөрдү камтыйт

4.1. ЖӨБО

ЖӨБ аткаруу органы (айыл өкмөтү, мэрия) БПды иштеп чыгуу, бекитүү, каржылоо жана аткарылышын координациялоо боюнча жетекчи позицияга ээ болуп, төмөнкү функцияларды аткарат:

 

• БПды иштеп чыгуу боюнча жумушчу топтун курамын өз буйругу менен түзөт же БПды иштеп чыгууну КААБуна тапшырат;
• БПды иштеп чыгуу боюнча жумушчу топтун жетекчиси, катчысы жана жумушчу топтун мүчөлөрү катары өзүнүн өкүлдөрүн негизги функционалына ылайык дайындайт;
• БПды иштеп чыгуу боюнча жумушчу топко же КААБуна техникалык жардам көрсөтөт;
• (ЖӨБ өкүлчүлүктүү органынын төрагасы жана ИИО жетекчиси менен биргеликте) БПды бекитет;
•  жергиликтүү бюджеттен алдын алуу чараларын каржылоонун мүмкүнчүлүктөрүн жана булактарын изилдейт жана жергиликтүү бюджеттин долбоорунун алкагында каржылоо маселелери боюнча сунуштарды жергиликтүү кенешке киргизет;
• БПдын аткаруучуларынан алдын алуу чараларынын ишке ашырылышы боюнча маалымат чогултууну жана талдоо жүргүзүүнү камсыздайт;

• ЖӨБОдарына ыйгарым укуктарына тиешелүү жана БПга киргизилген алдын алуу чараларын өз алдынча ишке ашырат;
• БПды ишке ашырууда жооптуу тараптардан алынган маалыматтарды чогултуп, аткарылган иштерди талдап, жергиликтүү кеңешке жана Координациялык комиссияга аткарылган иштин жыйынтыгы боюнча жалпыланган отчет берет;
•  укук бузуулардын алдын алуу жана үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо чөйрөсүндө өз ыйгарым укуктарынын чегинде башка тапшырмаларды аткарат.

 

ЖӨБ өкүлчүлүктүү органы (жергиликтүү кеңеш) тарабынан:

•  аткаруучу ЖӨБ органы тарабынан бекитүүгө киргизилген жергиликтүү бюджеттин долбоорунун алкагында, Координациялык комиссиянын сунуштарын эске алуу менен, алдын алуу чараларын (анын ичинде Биргелешкен пландын алкагындагы чараларды) каржылоо маселесин карайт;
• БПды ишке ашыруунун жыйынтыгы боюнча отчетту угат;
• жумушчу топтун же КААБнун курамына жергиликтүү кеңештин депутаттарын жана кызматкерлерин сунуштоого укуктуу;
• укук бузуулардын алдын алуу жана үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо чөйрөсүндө өз ыйгарым укуктарынын чегинде башка тапшырмаларды аткарат.

Жергиликтүү кеңештин төрагасы БПды бекитүүдө тараптардын бири болуп саналат.

 

4.2. ИИО

ИИО аймактык (райондук/шаардык) ички иштер органы катары ЖӨБО менен катар БПды даярдоодо, бекитүүдө жана аткарууда негизги тарап болуп саналат жана төмөнкү функцияларды аткарат:

• жумушчу топтун жетекчисинин орун басары жана мүчөлөрү катары өзүнүн өкүлдөрүн негизги функционалдарына ылайык жөнөтөт;
• жумушчу топко БПды иштеп чыгуу жана анын натыйжалуулугун баа берүү үчүн (тергөөнүн купуя сырына жана мамлекеттик сырга тиешелүү кызматта пайдалануучу маалыматтардан сырткары) криминогендик кырдаал боюнча маалыматтарды берет;
• артыкчылыктуу көйгөйлөрдү аныктоого жана БПдын долбоорун талкуулоого, анын ичинде кызматкерлер жана бөлүмдөр арасында талкууларды уюштуруу жолу менен катышат;
• БПды бекитүүгө катышат;
• өзүнүн ыйгарым укуктарынын чегинде алдын алуу чараларды жүргүзөт;
• БПнын аткарылышына байланыштуу ОВД тарабынан ишке ашырылган иш-чаралар тууралуу маалыматты ЖӨБОна берет;
• укук бузуулардын алдын алуу жана үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо чөйрөсүндө өз ыйгарым укуктарынын чегинде башка тапшырмаларды аткарат.

4.3. Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана Координациялык комиссия

 

Жергиликтүү мамлекеттик администрация (акимиат) төмөнкү функцияларды аткарат:

 

• өз аймагындагы муниципалитеттердин БПды кабыл алуусун жана ишке ашырылышын жалпы контролдоо жүргүзөт;
• ЖӨБ аткаруу органдардын БПды ишке ашыруусу боюнча отчетторун чогултуп, талдап, жалпыланган отчетту даярдап, аны ИИМдин борбордук аппаратына (маалымат үчүн) жөнөтөт;
• Координациялык комиссияны түзүп, анын үзгүлтүксүз иштешин камсыздайт. Комиссиянын жыйындарында өз аймагындагы муниципалитеттердин БПды кабыл алуу, анын ишке ашырылышынын жүрүшү жана жыйынтыктары талкууланат.

 

Координациялык комиссия БПда каралган алдын алуу чараларын каржылоо боюнча сунуштарды ЖӨБОдарга жөнөтүүгө укуктуу.

4.4. Башка мамлекеттик органдар, мекемелер жана расмий түзүмдөр

БПды иштеп чыгуу жана ишке ашырууга катышкан башка мамлекеттик органдар жана мекемелер катары макулдашуу боюнча төмөнкүлөр болушу мүмкүн: прокуратура органдары, Кыргыз Республикасынын Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитетинин аймактык бөлүмдөрү, Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлиги, Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлигинин алдындагы Пробация департаменти, билим берүү, саламаттыкты сактоо мекемелери, социалдык коргоо органдары жана башкалар. Мындай түзүмдөрдүн катышуусунун типтүү формалары төмөнкүлөр болушу мүмкүн:

• БПдын чараларын талкуулоого, иштеп чыгууга жана ишке ашырууга катышуу;
• жумушчу топко өз өкүлдөрүн жөнөтүү;
• укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндө ыйгарым укуктарынын чегинде башка тапшырмаларды аткаруу.

 

Социалдык коргоо органын өзгөчө белгилениши керек, анткени ал үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо боюнча субъекттердин ишин координациялоочу мамлекеттик орган катары кызмат кылат.

4.5. Жарандык коом, КЭУ, коммерциялык уюмдар, коомчулуктун өкүлдөрү

Мамлекеттик эмес түзүмдөр жана жеке жактар төмөнкү иш-чараларды ишке ашырууга укуктуу:

• БПды талкуулоого, иштеп чыгууга жана анын айрым чараларын ишке ашырууга катышуу;
• БПды ишке ашырууда, мониторинг кылууда жана баа берүүдө эксперттик жана техникалык колдоо көрсөтүү;
• ЖӨБО керектүү потенциал жана тажрыйбасы жетиштүү деп эсептеген учурда жумушчу топтун курамына кирүү;
• жергиликтүү калкты алдын алуу иш-чараларына тартууга жана маалымат берүүгө көмөктөшүү;
• алдын алуу субъекттеринин жана мамлекеттик эмес тараптардын потенциалын жогорулатуу боюнча эксперттик жана техникалык колдоо көрсөтүү;
• БПдын ишке ашырылышын мониторинг жүргүзүүгө жана баа берүүгө көмөктөшүү;
• БПдын аткарылышынын жүрүшү жана жыйынтыктары жөнүндө маалыматты жайгашкан аймактагы ЖӨБ органдарынан, ИИБден жана мамлекеттик мекемелерден маалымат алуу укугуна ылайык мыйзамдын алкагында сурап жана алып туруу[47].

 

Укук бузуулардын алдын алуу, коомдук коопсуздуктун артыкчылыктуу маселелери жана адам укуктарын коргоо боюнча адистешкен КЭУ БПда белгилүү бир чараларды аткаруучу катары киргизилиши мүмкүн. Мындай катышуу уюмдун өзүнүн жазуу жүзүндөгү макулдугуна жараша жүргүзүлөт жана ЖӨБО менен жумушчу топ аны зарыл деп тапкан учурда уюмдун тажрыйбасын жана потенциалын эске алуу менен ишке ашырылат. Бул учурда КЭУ тиешелүү чараларды ишке ашыруу милдетин өзүнө алат жана алардын аткарылышынын жүрүшү жана натыйжалары жөнүндө үзгүлтүксүз маалымат берет.

• 5. Биргелешкен пландоонун этаптары

 

Бул бөлүмдө БПды иштеп чыгуу, бекитүү, мониторинг жүргүзүү жана баа берүү процесстери, ошондой эле кийинки мезгилге БПды даярдоо боюнча маалымат камтылган. Ал мыйзамдарга (караңыз: 2-бөлүм Ченемдик укуктук база), Кыргыз Республикасындагы пилоттук коомчулуктарда топтолгон тажрыйбага жана мыкты чет өлкөлүк практикаларга негизделген. Милдеттүү мыйзамдык ченемдерден тышкары, бул жерде сунушталган айрым иш-аракет алгоритмдери сунуш түрүндө берилген. Мындай учурларда ЖӨБО, ИИО жана башка алдын алуу субъекттери кайсы бир  иш-аракеттерди тандоодо ийкемдүүлүккө ээ болушат.

5.1. Процессти баштоо, жумушчу топту түзүү (же коомдук алдын алуу борборуна (КААБ) биргелешкен планды иштеп чыгууну тапшыруу)

БПды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жүргүзүү жана баа берүү процессинде укук бузуулардын алдын алуу субъекттери менен коомчулуктун ортосундагы диалогду камсыздоо максатында ЖӨБ аткаруу органы ЖТту түзөт. Альтернатива катары бул тапшырмаларды аймакта иштеп жаткан КААБго жүктөө каралат. ЖӨБ аткаруу органы ИИО жана башка алдын алуу субъекттери менен консультациядан кийин ЖТко же КААБго токтолушу керек. Эгерде КААБдун потенциалы жетиштүү болсо жана анын курамында ЖӨБОнын жана ИИО жетекчилиги болсо, биргелешкен пландоо үчүн КААБ платформасын колдонуу жакшы, анткени ал мыйзам тараптан бекитилген. Болбосо ЖТ түзүү керек, анткени адистештирилген жумушчу топторду түзүү практикасы  ЖӨБОнына жол берет.

Хотя далее в тексте чаще используется понятие “РГ”, применительно к разработке СП, “РГ” и “ОПЦ” являются взаимозаменяемыми понятиями, в зависимости от того, какой вариант был выбран.

Мындан ары колдонмодо “ЖТ” термини көбүнчө колдонулганы менен, БПды иштеп чыгууга карата “ЖТ” жана “КААБ” түшүнүктөрү бирдей мааниге ээ.

 

ЖТун негизги функциялары:

 

• биргелешкен пландоонун бардык этаптарындаукук бузуулардын алдын алуу субъекттери, жарандык коомдун өкүлдөрү жана башка кызыкдар тараптардын ортосунда диалогду камсыздоо;
• БП багытталган коомчулуктун артыкчылыктуу көйгөйлөрүн аныктоо;
• БПды иштеп чыгуу процессинде коомчулукта кеңири консультацияларды уюштуруу;
• БПдын долбоорун даярдоо жана аны тараптарга бекитүүгө сунуштоо;
• БПдын ишке ашырылышынын жүрүшүнө байланыштуу координация жана талкууларды өткөрүү;
• БПдын аткарылышынын жүрүшү жана натыйжалары боюнча маалыматтарды жана отчетторду угуу;
• БПга байланыштуу башка функцияларды аткаруу.

 

ЖТтун курамы алдын алуу субъекттеринин, жарандык коом өкүлдөрүнүн жана башка кызыкдар тараптардын пикирлерин эске алууну камсыздашы керек жана төмөнкү өкүлдөрдү камтышы мүмкүн:

• социалдык маселелерге жооптуу ЖӨБ аткаруу органынын өкүлү;
• ИИОынын (МАЫӨ, БИИ) өкүлү;
• башка укук коргоо органдарынын өкүлү;
• жергиликтүү кеңештин өкүлү;
• КААБ өкүлү;
• саламаттык сактоо органдарынын (макулдашуу менен) өкүлү;
• социалдык коргоо органдарынын (макулдашуу менен) өкүлү;
• билим берүү органдарынын жана мектептердин (макулдашуу менен) өкүлү;
• КЭУнун (макулдашуу менен) өкүлү;
• үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо жергиликтүү комитеттин өкүлү;
• башка кызыкдар топтордун өкүлү.

 

ЖТтун жетекчиси катары ЖӨБ аткаруу органынын  башчысын же анын орун басарын, ал эми ЖТтун жетекчисинин орун басары катары коомдук тартипти камсыздоого жооптуу аймактык ИИОнын өкүлүн дайындоо сунушталат. Катчылык функцияларын аткаруучу ЖӨБ аткаруу органы ишке ашырат. ЖТ үзгүлтүксүз негизде иш алып барышы керек. Кийинчерээк ЖТтун функциялары КААБго өткөрүлүп берилиши мүмкүн, эгерде анын потенциалы жогору жана курамында тийиштүү өкүлдөр бар болсо.

5.2. Изилдөө жүргүзүү жана көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу

БП коомчулуктун коомдук коопсуздук чөйрөсүндөгү артыкчылыктуу көйгөйлөрүн чечүүгө багытталышы керек жана кылмыштуулук жана укук бузуулар боюнча объективдүү маалыматтарга, ошондой эле жарандардын өз коопсуздугу үчүн кооптонуусунун себептерине негизделиши керек.

 

Маалыматтарды чогултуу үчүн ЖТ кырдаал боюнча изилдөө жана тургундар менен консультацияларды (жолугушууларды) өткөрөт. Изилдөө учурунда ар кандай калк топторунун өкүлдөрүн (мисалы, жаштар, өспүрүмдөр, аялдар, эркектер, аз камсыз болгондор, ден соолугуну мүмкүнчүлүктөрү чектелүү адамдар ж.б.), алдын алуу субъекттерин (мисалы, ИИО, ЖӨБО кызматкерлери ж.б.) жана КЭУну сурамжылоону, расмий кылмыш статистикасын талдоо сунушталат. Изилдөөнүн жыйынтыгы боюнча ар кандай калк топторун көбүрөөк кооптонткон коомдук коопсуздук маселелерин, кылмыштуулуктун жана укук бузуулардын негизги тенденцияларын чагылдырган отчет даярдалат. Ошентип, коомчулукта актуалдуу болгон маселелердин алдын ала кеңири тизмеси түзүлөт.

 

Практикадан мисалдар: Айрым коомчулуктардагы артыкчылыктуу көйгөйлөр:   2025-жылга карата Ысык-Көл областынын Жети-Өгүз айылдык аймагынын БП: Аялдарга жана кыздарга карата зомбулук Жол-транспорт кырсыктары Таштандыларды уруксатсыз жерге таштоо жана тепсөө   2025-жылга карата Жалал-Абад областынын Базар-Коргон шаарынын БП: Коомдук жайларда кылмыштар жана укук бузуулар Мыйзамсыз курулуш Жол-транспорт кырсыктары жана жолдогу өлүм-житим   2018-2019-жылдарга карата Бишкек шаарынын Свердлов районунун БП: Коомдук жайларда адамдардын өзүн коопсуз сезбөөсү Өспүрүмдөр арасындагы укук бузуулар жана антисоциалдык жүрүм-турум Жолдордогу өлүм жана жаракат алуу деңгээлинин жогору болушу Турак жайга кирүү менен уурдоо

 

Коомчулук үчүн Алдын алуу концепциясында көрсөтүлгөн тематикалык көйгөйлөр да актуалдуу болушу мүмкүн экенин эске алуу зарыл.

 

Изилдөөнүн жыйынтыгы презентацияланган соң, ЖТ жыйынында көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу керек – эң актуалдуу 3төн 5ке чейин көйгөй тандалып алынышы керек. Бул көйгөйлөрдү чечүүгө БП багытталат, бул болсо алдын алуу субъекттеринин ресурстарын жана көңүлүн натыйжалуу бөлүштүрүүгө мүмкүндүк берип, жарандардын жашоосунда олуттуу оң өзгөрүүлөргө алып келет.

 

ЖТ жыйынында артыкчылыкташтыруу процесси эки ыкманын бири менен жүргүзүлүшү мүмкүн:

 

 

1. Ачык добуш берүү: башында ар бир ЖТ мүчөсү изилдөө жыйынтыктарын эске алып, коомчулук үчүн актуалдуу деп эсептеген үч коомдук коопсуздук маселесин атайт. Жалпы көйгөйлөр тизмеси түзүлөт. ЖТ мүчөлөрү тарабынан эң көп аталган 3төн 5ке чейинки көйгөй артыкчылыктуу деп эсептелет.
2. Балл менен баа берүү: башында ЖТ мүчөлөрү коомчулук үчүн актуалдуу деп эсептеген коомдук коопсуздук көйгөйлөрүн атайт. Андан кийин ар бир ЖТ мүчөсү ар бир көйгөйгө атайын артыкчылыкташтыруу формасында критерийлерге ылайык 0дөн 2ге чейинки балл коёт (караңыз: тиркеме 7.4. Балл менен баа берүү жолу менен көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу формасы). Эң жогорку балл алган 3төн 5ке чейинки көйгөй артыкчылыктуу деп аныкталат.

 

 

Балл менен баа берүү ыкмасын колдонууда көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруунун мүмкүн боло турган критерийлери жана ыкмалары:   жарандар бул көйгөй жөнүндө тынчсызданышабы (коомчулуктагы кеңири консультациялар учурунда чогултулган маалыматтардын негизинде); алдын алуу субъекттери, жарандык коом өкүлдөрү жана башка тараптар бул көйгөйдү ушул коомчулукта актуалдуу деп эсептейби; Бар болгон ресурстарга жана ыйгарым укуктарга таянып, бул көйгөйдүн чечилишине эки жылдын ичинде коомчулукта олуттуу таасир тийгизүүгө мүмкүнбү.   Көңүл буруңуз: Кээ бир көйгөйлөргө жергиликтүү алдын алуу субъекттери жана коомчулук таасир тийгизе албайт. Ошондуктан, артыкчылыктуу көйгөйлөр катары эки жылдын ичинде олуттуу таасир тийгизе турган көйгөйлөр гана тандалышы керек.   Артыкчылыкташтыруу процесси: Ар бир ЖТ мүчөсү ар бир көйгөй үчүн ар бир критерий боюнча 0дөн 2ге чейинки балл коёт:     •    0 - жок,     •    1 - ооба, белгилүү бир деңгээлде,     •    2 - ооба, олуттуу деңгээлде.

 

5.3. БПды талкуулоо жана иштеп чыгуу

Артыкчылыктуу көйгөйлөрдү чечүү үчүн күтүлүүчү натыйжаларды аныктап, БПдын негизин түзгөн чараларды иштеп чыгуу зарыл.

 

Күтүлүүчү натыйжалар – бул БП кабыл алынган мезгил ичинде артыкчылыктуу көйгөйдү чечүүгө байланыштуу коомдук жашоодогу так аныкталган өзгөрүүлөр. Алдын алуу субъекттери жана коомчулукту белгилүү бир өзгөрүүлөргө жетүүгө мобилизациялоого так аныкталган күтүлүүчү натыйжалар мүмкүндүк берет жана БПдын аткарылышын баа берүү үчүн негиз болот. Ар бир артыкчылыктуу көйгөй кеминде бир күтүлүүчү натыйжаны камтышы керек.

 

Күтүлүүчү натыйжалардын мисалдары:   2016-жылга карата Аманбаев айыл аймагынын БП   Көйгөй: жол-транспорт кырсыктарынын көп болушу.    Күтүлүүчү натыйжа: 2016-жылы Аманбаев айыл аймагында жол-транспорт кырсыктарында жабыркагандардын саны 20%га азайды.   Бишкек шаарынын Свердлов району, 2017-2018-жылдарга карата БП   Көйгөй: Өспүрүмдөр арасындагы укук бузуулар жана антисоциалдык жүрүм-турум.   Күтүлүүчү натыйжа: Өспүрүмдөрдүн укук бузууларына каршы иштеген негизги алдын алуу субъекттеринин иш-аракеттери макулдашылып, балдардын муктаждыктарына ылайык иш алып баруу жөндөмдүүлүгү жогорулады.   Кара-Суу шаары, 2016-жылга карата БП   Көйгөй: Жарандарды Сириядагы куралдуу кагылышууларга тартуу учурлары.   Күтүлүүчү натыйжа: ЖӨБ, ИИО жана жарандык коом тарабынан активдүү түшүндүрүү жана алдын алуу иштери аркылуу шаар тургундары диний экстремизмдин жайылышынын терс кесепеттери тууралуу көбүрөөк маалымат алышты.

 

Чаралар – артыкчылыктуу көйгөйлөрдү чечүүгө же жагдайды кыйла жакшыртууга багытталган ар кандай иш-чаралардын жыйындысы болушу керек. Ар бир чара мыйзамдарга каршы болбошу керек, жергиликтүү өзгөчөлүктөрдү жана ресурстарды эске алышы жана кырдаалды изилдөө иштерине таянуусу зарыл (караңыз: 5.2-бөлүм. Изилдөө жүргүзүү жана көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу). Кыргыз Республикасында жана чет өлкөлөрдө укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү ар кандай демилгелерди иштеп чыгуу боюнча чоң тажрыйба топтолгон, анын ичинде биргелешкен пландоо ыкмасын пилоттоонун алкагында. Бул тажрыйба менен таанышуу коомчулукка жана алдын алуу субъекттерине көйгөйлөрдү чечүүнүн эң ылайыктуу жолдорун табууга мүмкүндүк берет (караңыз: тиркеме 7.1. Коомдук коопсуздук көйгөйлөрүн чечүү боюнча иш-аракеттердин мисалдары).

 

Мындан тышкары, чараларды так мөөнөттөргө жана жооптуу тараптарга байланыштыруу чоң мааниге ээ.

 

БПды даярдоо үчүн коомчулукта жана ар кандай көйгөйлөрдү жакшы түшүнгөн кызыкдар тараптар менен кеңири консультациялар (жолугушуулар) өткөрүү зарыл.

 

Алдын ала чараларды иштеп чыгуу үчүн ЖТ артыкчылыктуу көйгөйлөргө жараша подгруппаларга бөлүнүшү мүмкүн. Андан соң бир же эки адам сунушталган чараларды жалпылап, сунушталган форматтын негизинде БПдын алдын ала текстин даярдайт (караңыз: 5.4-бөлүм. БПдын форматы жана аны бекитүү). БПдын алдын ала долбоору ЖТтун жыйналышына чейин кеминде үч жумушчу күн мурун жазуу жүзүндө бардык ЖТ мүчөлөрүнө жөнөтүлөт.

 

БПдын алдын ала долбоору ЖТ жыйынында талкууланат.  Талкуу учурунда ЖТ мүчөлөрү чаралардын мазмунуна, мөөнөттөрүнө, жооптуу тараптарга жана БПдын башка бөлүмдөрүнө өз сунуштарын жана пикирлерин беришет. Бул этапта кайсы тараптар ар чаралардын аткаруучулары болорун эске алуу зарыл. Булар ыйгарым укуктарынын негизинде  укук бузуулардын расмий алдын алуу субъекттерди болушу мүмкүн. КЭУ жана коммерциялык уюмдар кызыкдар болсо, айрым чараларды аткаруу ошол уюмга жүктөлүшү мүмкүн.

 

Анын негизинде БП долбоору кайра иштелип чыгышы керек. Жергиликтүү бюджеттин учурдагы мүмкүнчүлүктөрүн эске алуу менен, ошондой эле алдын алуунун башка субъекттеринен, бейөкмөт жана коммерциялык уюмдардан алынган айрым чараларды кошо каржылоо боюнча сунуштардын негизинде, ЖӨБ органындагы каржылык маселелер үчүн жооптуу кызматкерлер тарабынан каржылык эсептөөлөр жүргүзүлөт.

5.4. БПдын форматы жана аны бекитүү

Иштелип чыккан БП долбоору бекитүү үчүн төмөнкү тараптарга: ЖӨБ аткаруу органынын  башчысына, жергиликтүү кеңеш төрагасына  жана аймактык ИИО жетекчисине жөнөтүлөт. Алар БП долбоорун  7 жумушчу күндүн ичинде карап чыгышат. Бул этапта алар өзүнүн сын-пикир жана сунуштарын киргизе алышат, жана булар эске алынышы керек. Андан кийин, БПдын финалдаштырылган долбооруна үч тарап кол коюшат.

 

 

 

 

 

 

ЖӨБ аткаруу органынын  башчысы жана аймактык ИИО жетекчиси БПды бекитүү жана БПдын ишке ашырууга катышууну координациялоо үчүн жооптуу адамдарды дайындоо боюнча өз актыларын (чечимдерин) кабыл алышат. ЖӨБ аткаруу органынын башчысынын буйругунун үлгүсү жана маалыматты берүү мөөнөттөрү 7.5 жана 7.6 тиркемелерде келтирилген (ЖӨБО – айыл өкмөтү жана шаар мэриялары үчүн БПды бекитүү боюнча типтүү буйрук).

5.5. БПды ишке ашыруу жана алдын алуу субъекттер арасында координациялоо

БПды толук жана өз убагында ишке ашырууга жетишүү маанилүү. Ошол эле учурда алдын алуу субъекттери, жарандык коом өкүлдөрү, коомчулук жана башка кызыкдар тараптар өз ара ачык мамиледе болушу керек. Бул үчүн БПды ишке ашыруу процессинде маалымат берип жана бири-бирине колдоо көрсөтүп туруу үчүн ЖТ иши улантылат. ЖТтун жыйналыштары кварталда бир жолудан кем эмес өткөрүлөт.

 

Түшүнүү зарыл, БП статикалык документ эмес. Зарыл учурда жана мониторинг учурунда аныкталган кемчиликтерге байланыштуу (караңыз: 5.6-бөлүм. Мониторинг жана баа берүү) өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилиши мүмкүн. Мындай зарылдык жаралса, учурдагы БПды өркүндөтүү боюнча сунуштар ЖТто талкууланып, бекитүүчү тараптарга сунушталат.

5.6. Мониторинг жана баа берүү

Мониторинг жана баа берүү БП толук аткарылып жаткандыгын жана чаралар артыкчылыктуу көйгөйлөрдү чечүүгө канчалык таасир этип жатканын аныктоого мүмкүндүк берет.

 

Мониторинг квартал сайын жүргүзүлөт жана БПды толук жана өз убагында ишке ашыруу маселелерин изилдөөгө багытталат. Мониторингди ЖӨБО катчысы, негизинен, жооптуу тараптар тарабынан жөнөтүлгөн БПдын аткарылышы боюнча отчеттордун негизинде жүргүзөт. Андан кийин ЖӨБО квартал сайын жалпыланган отчет түзүп, ЖТто талкуулап, кайра иштетилген соң ЖМАга жөнөтөт. ЖМА мониторингдин жыйынтыгы боюнча маалыматтарды чогултуп, квартал сайын ИИМге Кыргыз Республикасында БПдардын аткарылышынын жүрүшүн талдоо үчүн жөнөтөт.

 

Баа берүү жылына бир жолу жүргүзүлөт жана БП чараларын ишке ашыруунун тиешелүү артыкчылыктуу көйгөйдү чечүүгө тийгизген таасирин изилдөөгө багытталган. Баа берүүнү ЖӨБО жүргүзөт, ошондой эле баа берүү же укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндө адистешкен КЭУ дагы тартылышы мүмкүн. Баа берүү үчүн БП аткаруучуларынан алынган маалымат, жыл ичинде ЖТ талкуулоолордун жыйынтыктары (протоколдору) изилденет жана кызыкдар тараптардын, жашоочулардын сурамжылоосу ж.б. жүргүзүлүшү мүмкүн.

 

Баа берүү жыйынтыктары ЖТто талкууланып, жергиликтүү кеңешке жана Координациялык комиссияга жөнөтүлөт. Жергиликтүү кеңеш жана Координациялык комиссия баа берүү жыйынтыктарын угуп, кийинки мезгилге БПды ишке ашыруу боюнча сунуштарды беришет.

ЖМА өз аймагындагы бардык БП боюнча жергиликтүү кеңештердин жана Координациялык комиссиянын баа берүү жыйынтыктары жана чечимдери боюнча маалыматты жалпылап, отчетту ИИМге жөнөтөт.

 

Кыргыз Республикасында БП аткарылышынын баа берүү жыйынтыктарынын жалпы жыйынтыгын укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык кеңештин жыйналышында карап чыгуу сунушталат (караңыз: 6.5-бөлүм. Чечимдерди кабыл алуунун улуттук деңгээли менен өз ара байланышы).

 

Практикадан мисалдар: Жергиликтүү кеңештер тарабынан баа берүү   2016-жылдагы БПнын аткарылышынын жыйынтыктары боюнча Ысык-Көл областынын Жети-Өгүз айылдык аймагынын, Баткен областынын Кулунду жана Уч-Коргон айылдык аймактарынын, ошондой эле Ош областынын Кара-Суу шаарынын жергиликтүү кеңештери БПды аткаруу тууралуу маалымат угушту жана алардын аткарылышын оң баа берүү чечимин кабыл алышты. Депутаттар ошондой эле ЖӨБ аткаруу органдарына 2017-2018-жылдарга БПдарды иштеп чыгуу жана кабыл алуу боюнча тапшырма беришти. Ошентип, биргелешкен пландоонун толук циклы аяктады.

 

 

БПды аткарылыш жыйынтыктарын баа берүү үчүн мүмкүн болгон суроолор:   ишке ашырылган чаралар артыкчылыктуу көйгөйдү чечүүгө кандай таасир этти; кандай чаралар толук эмес аткарылган жана бул менен эмне байланыштуу; артыкчылыктуу көйгөйлөрдү чечүүдө кандай жаңы чаралар колдонулушу мүмкүн; кандай чаралар натыйжалуу болбой калды жана эмнеси үчүн; тургундар артыкчылыктуу көйгөйдүн чечилиши менен канчалык канааттанышты; кандай сабактар алынган жана аларды келечекте кантип колдонсо болот; алдын алуу субъекттери, КЭУ, коммерциялык уюмдар жана коомчулук бири-бири менен канчалык жакшы өз ара аракеттеништи

5.7. Отчеттуулук

Отчеттуулук БПды ишке ашыруудагы тартипти сактоонун жана мониторинг менен баа берүүнү жүргүзүүнүн маанилүү элементи болуп саналат. БПдын аткарылышына жооптуу бардык тараптар ар квартал сайын, отчеттук мезгилден кийинки айдын 10-нан кечиктирбестен, аткарылган иш-аракеттери боюнча отчетторду ЖӨБОга жөнөтүшү керек (караңыз: тиркеме 7.8. Жооптуу тараптардын отчет формасы).  Өз кезегинде, ЖӨБО отчеттук мезгилден кийинки айдын 20-сынан кечиктирбестен БПдын аткарылышы боюнча жалпыланган маалыматты ЖМАга жөнөтүшү керек (караңыз: тиркеме 7.9. БПнын аткарылышы боюнча жалпыланган отчет формасы).

 

• 6. Өтмө маселелер

 

Биргелешкен пландоонун ийгилиги бир нече факторлорго көз каранды, алардын ичинде туруктуу каржылоонун болушу, ар кандай кызыкдар тараптардын катышуусу, диалогдук механизмдердин пайдаланылышы, алдын алуу субъекттеринин потенциалын жогорулатуу жана БПды жергиликтүү деңгээлде башка стратегиялык документ - СЭӨП менен интеграциялоо өзгөчө мааниге ээ. Укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү чечим кабыл алуу деңгээлдери ортосундагы өз ара байланыштарды камсыздоо маанилүүлүгүн эске алып, Кыргыз Республикасынын Укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык кеңеш тарабынан БПдын мазмуну жана аткарылышы жөнүндө маалыматты эске алуу процедуралары каралган. Бул бөлүм ушул өтмө маселелердин аткарылышы тууралуу маалыматты камтыйт.

 

6.1. Каржылоо

Каржылоо БПды ишке ашыруу үчүн милдеттүү шарт болуп саналат.   Каражаттарды бөлүү жергиликтүү бюджеттин алкагында жана жергиликтүү кеңештердин чечимдерине ылайык жүргүзүлүшү мүмкүн (караңыз: 2-бөлүм. Нормативдик-укуктук база). Мындан тышкары, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбеген башка булактарды пайдаланууга да жол берилет. Көтөрө албаган оор чыгымдар БПга киргизилбеш керек.

 

Каржылоо маселесин БПдын долбоорун талкуулоо жана иштеп чыгуу этаптарында чечүү керек. Биринчиден, чараларды иштеп чыккандан кийин, ЖӨБ аткаруу органы ЖТтун башка мүчөлөрү менен биргеликте, ар бир чараны ишке ашыруу үчүн зарыл болгон ресурстарды (адамдык, материалдык, инфраструктуралык ж.б.) даярдоосу керек. Керектүү ресурстардын кээ бирлери алдын алуу субъекттеринде бар экенин эске алуу зарыл жана аларды кошумча камсыз кылуу керек эмес.

 

Мисал үчүн: Эгерде чараны ишке ашыруу ЖӨБО, мамлекеттик орган же мекеменин кызматкеринин белгилүү бир функциясын аткаруу менен гана байланыштуу болсо, анда БПда “бар болгон каражаттар эсебинен” деп көрсөтүү жетиштүү.

 

Экинчиден, каржылоону талап кылган чараларды ишке ашыруу үчүн ЖӨБ аткаруу органы керектүү каржылык чыгымдарды (сом менен) эсептөө жүргүзөт, ошондой эле чыгымдардын негиздемесин да сунуштайт. Мындан тышкары, БП үчүн жалпы керектүү каржылоонун суммасы эсептелет.

 

Мисал үчүн: Чаралардын мүнөзүнө жараша, чыгымдар эмгек акыларды, тартылган эксперттер үчүн акыларды, жабдууларды, канцелярия товарларын жана башка материалдык каражаттарды сатып алууну, кызматтарды сатып алууну, транспорт чыгымдарын, салыкты ж.б. камтышы мүмкүн.

 

Үчүнчүдөн, аткаруучу ЖӨБ органы жана алдын алуунун бардык негизги субъекттери Биргелешкен пландагы ар бир иш-чара боюнча мүмкүн болгон каржылоо булактарын талкуулашат. Негизги булактар болуп жергиликтүү бюджет, мамлекеттик органдардын жана мекемелердин каражаттары эсептелет. Бирок, расмий булактар белгилүү бир чараны толук каржылоого жетишсиз болгон учурда, кошумча булактар катары эл аралык уюмдардын жана бейөкмөт уюмдардын долбоорлору, ишкер субъекттердин демөөрчүлүк колдоосу жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келбеген башка каржылоо формалары көрсөтүлүшү мүмкүн.

 

Төртүнчүдөн, БПдын чараларынын баасы жана каржылоо булактары тиешелүү макулдашуудан кийин бекитиле турган БПга киргизилет.

 

Бешинчиден, БП бекитилгенден кийин аны каржылоо боюнча иштерди жүргүзүү маанилүү. Бул максатта аткаруучу ЖӨБ органы тиешелүү сунуштарды ошол жылга карата бюджеттин долбоорунун алкагында жергиликтүү кенештин кароосуна киргизүү мүмкүнчүлүгүн карайт.

ЖӨБ аткаруу органы укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык комиссияга бекитилген БПны берип, жергиликтүү бюджеттен талап кылынган каржылоо тууралуу маалыматты кошумчалашы керек.

 

Кошумча каржылоо мүмкүнчүлүктөрүн талкуулоо үчүн БКТ жана эл аралык уюмдар менен сүйлөшүүлөр жүргүзүлөт.

 

6.2. Алдын алуу субъекттеринин потенциалын жогорулатуу

Укук бузуулардын алдын алууда натыйжалуу иш алып баруу үчүн, аймакта бардык алдын алуу субъекттери заманбап билимдерге жана жөндөмдөргө ээ болушу, улуттук жана эл аралык деңгээлдеги мыкты практикалардан кабардар болушу зарыл.

 

Коомчулуктун өзгөчөлүктүү көйгөйлөрүн камтышы үчүн жана кайсы бир укук бузуулардын алдын алуу боюнча ишти күчөтүү үчүн окуу иш-чаралары БПдын бир бөлүгү катары киргизилиши мүмкүн. Ошондой эле, билимди жогорулатуу боюнча иш-чаралар БПды ишке ашыруу учурунда эмес, жалпы маалымдуулукту жана алдын алуу субъекттеринин потенциалын жогорулатуу үчүн өткөрүлүшү мүмкүн. Эки учурда тең ЖТ мүчөлөрү жана башка катышуучулар өз муктаждыктары жана артыкчылыктуу көйгөйлөрүнө негизделген окуу иш-чараларынын темаларын сунуштоого мүмкүнчүлүк алышы керек. Мындай иш-чаралар бардык алдын алуу субъекттери жана жарандык коомдун кызыкдар өкүлдөрү менен өткөрүлсө, бул ар кандай тараптар ортосундагы кызматташууга оң таасир тийгизиши мүмкүн.

 

Билим берүү багытындагы иш-чараларды практикалык маселелерди талкуулоого жана чечүүгө багыттоо сунушталат. ЖӨБОда мындай иш-чараларды өткөрүүгө ресурстар жана мүмкүнчүлүктөр дайыма боло бербейт, ошондуктан КЭУдарды тартуу сунушталат, ошондой эле эл аралык уюмдар аркылуу кошумча каржылоону издөө керек. Ошондой эле, мындай иш-чаралар жөнүндө маалыматты ачык булактардан же өнөктөш КЭУдар аркылуу издеп табуу маанилүү.

 

Кайсы бир алдын алуу багыттары боюнча, мисалы, аялдарга карата зомбулуктун алдын алуу боюнча, алдын алуу субъекттери үчүн жогорку окуу жайларында квалификацияны жогорулатуу мүмкүнчүлүктөрү бар.

 

Аялдар жана гендердик зомбулуктун алдын алууга багытталган мындай квалификацияны жогорулатуу программалары Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Мамлекеттик башкаруу академиясында (ЖӨБО кызматкерлери үчүн) жана К.Карасаев атындагы Бишкек мамлекеттик университетинде (социалдык кызматкерлер үчүн) ишке киргизилген.

6.3. Диалогду колдоо жана кызыкдар топторду тартуу

БПды даярдоо үчүн жергиликтүү коомчулук жана кызыкдар тараптар менен консультацияларды уюштуруу зарыл. Бул жолугушуулар коомчулуктун конкреттүү көйгөйлөрүн жана муктаждыктарын терең түшүнгөн ар кандай топтордун өкүлдөрүн камтышы керек. Талкуулар артыкчылыктуу көйгөйлөрдүн ар түрдүү аспекттери менен байланышкан темаларды камтып, көйгөйлөрдү чечүүгө эффективдүү чараларды издөө мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүгө мүмкүндүк берет. Жолугушуулар кырдаалды изилдөө этаптарында жана БПды иштеп чыгуу учурунда өткөрүлүшү мүмкүн.

Мындай консультацияларды өткөрүүдө, калктын бардык катмарларын өкүлдөрүнүн, анын ичинде аярлуу топтун, кошо катышуусун камсыз кылуу маанилүү. Бул БПды иштеп чыгууда комплекстүү мамиле кылууга жана коомчулуктун чыныгы муктаждыктарын эске алууга жардам берет. Бул талкуулардын жыйынтыктары БПдын чараларын жана милдеттерин аныктоодо негизги ролду ойнойт.

 

Консультациялар ошондой эле ар кандай секторлордун өкүлдөрүн, анын ичинде бизнес, КЭУ жана ЖТтун мүчөлөрү болбогон башка катышуучуларды тартууга мүмкүнчүлүк берет. Алар БПды ийгиликтүү ишке ашырууга таасир этүүгө жана ар кандай чараларды каржылоону табууга жардам бере алышат.

 

Коомчулукка ачык болуу үчүн БПды ишке ашыруу учурунда талкууларды уюштуруу маанилүү. Ошондой эле мониторинг жана баа берүү процессине ар кандай тараптарды тартуу зарыл, анткени бул алдын алуу чараларынын натыйжалуулугуна объективдүү баа берүүгө жана БПды зарыл болгон учурда тууралоого мүмкүндүк берет.

6.4. БПдардын аймакты социалдык-экономикалык өнүктүрүү программалары менен өз ара байланышы

СЭӨП жана БП тыгыз байланышта болуп, бири-бирин толуктап турушу керек. ЖӨБОдарына тиешелүү болгон жана БПдын алкагында сунушталган негизги чаралар, укук бузуулардын алдын алууга багытталган иш-аракеттерин комплекстүү жүргүзүү үчүн СЭӨПга киргизилиши мүмкүн.

 

БП бекитилгенден кийин, аткаруучү ОМСУ жоопкерчилигиндеги негизги иш-чараларды СЭӨПнын долбооруна жана анын ишке ашыруу планына киргизет. СЭӨПтө БП менен байланышты так көрсөтүү сунушталат, бул аракеттердин макулдашылышын камсыз кылууга жана жергиликтүү бюджеттин алкагында каржылоо маселелерин кароодо түшүнбөстүктөрдү алдын алууга жардам берет.

6.5. Чечимдерди улуттук деңгээлде кабыл алуу менен өз ара байланыш

Коомдук коопсуздук жана жергиликтүү жерде кабыл алынган алдын алуу чаралар боюнча маалыматты эске алуу үчүн атайын процедуралар каралган. Мисалы, төмөнкү иш-аракеттерди камтыйт:

 

1. ЖМАнын маалыматынын негизинде Кыргыз Республикасында кабыл алынган биргелешкен пландар жөнүндө маалыматты жалпылоо – жыл сайын.
    
2. Кыргыз Республикасынын укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык кеңешинин жыйынында БП боюнча маалыматты кароо – жыл сайын.
    
3. БПнын ишке ашырылышын ЖМАдан алынган маалыматтын негизинде көзөмөлдөө – жыл сайын.
    
4. БПны натыйжалуу ишке ашырууга тоскоол болгон кеңири таралган системалык көйгөйлөрдү талдоо жана аларды Координациялык кеңештин жыйынында талкуулоо – жыл сайын.
    
5. Аймактык деңгээлдеги кеңири таралган артыкчылыктуу көйгөйлөрдү талдоо жана бул маалыматты укук бузуулардын алдын алуу боюнча мамлекеттик саясаттын кийинки мезгилге арналган Концепциясын иштеп чыгууда эске алуу.
    
6. ИИОнун жана ЖӨБОнун кызматкерлерин БПны даярдоо жана ишке ашыруу, ошондой эле укук бузуулардын алдын алуу боюнча башка маселелер боюнча окутуу – үзгүлтүксүз.

Жогоруда аталган тапшырмаларды улуттук деңгээлде аткарууну ИИМдин борбордук аппаратынын коомдук коопсуздукту жана укук бузуулардын алдын алууну камсыздоо үчүн жооптуу структуралык бөлүмүнө жүктөө сунушталат. Ошол эле учурда, ИИО кадрларын даярдоо милдеттерин ИИМ Академиясы жана ИИМ Республикалык окуу борбору тарабынан аткаруу сунушталат. Улуттук деңгээлде стратегиялык тапшырмаларды кабыл алуу Кыргыз Республикасынын Укук бузуулардын алдын алуу боюнча Координациялык кеңештин функционалынын бир бөлүгү болуп саналат.

 

 

• 7. Тиркемелер

7.1. Коомдук коопсуздук жана экстремизм көйгөйлөрүн чечүү боюнча иш-аракеттердин мисалдары

 

Бул тиркеме БПда чагылдырылган ар кандай коомдук коопсуздук көйгөйлөрүн алдын алуу үчүн ишке ашырылышы мүмкүн болгон иш-аракеттердин багыттарын кыскача баяндоодон турат. Маалымат Алдын алуу концепциясына жана ар кандай мезгилдерде айрым коомчулуктарда кабыл алынган БП чараларына негизделип даярдалган[48]. Бул жерде чагылдырылган маалымат БПды даярдоодо багыт катары боло алат. БПды даярдоодо ЖӨБО жана башка алдын алуу субъекттери бул жерде келтирилген иш-аракеттердин багыттарын автоматтык түрдө көчүрүүнүн кажети жок. БП үчүн чараларды тандоо ар бир конкреттүү коомчулуктун кырдаалынан жана каржылык же башка ресурстардын бар болушу же жоктугунан көз каранды.

 

 7.1.1 Аялдарга жана кыздарга карата зомбулук, гендердик зомбулук

 

Эскертүүлөр:   Аялдарга карата зомбулук деп үй-бүлө зомбулугу, балдар никелери, сексуалдык зомбулук, иш жүзүндөгү нике мамилелерине туруу же болбосо никеге туруу үчүн ала качуу ж.б. мыйзамга каршы көрүнүштөрдү түшүнүүгө болот.   Бул жерде аялдарга жана кыздарга карата зомбулуктун алдын алууга багытталган иш-аракеттердин багыттары кыскача келтирилген. Бул чөйрөдө көбүрөөк маалымат алуу үчүн Кыргыз Республикасынын Эмгек, социалдык камсыздоо жана миграция министрлигинин буйругу менен бекитилген Аялдарга карата зомбулуктуналдын алуу жана чара көрүү боюнча жергиликтүү мамлекеттик администрациялары, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жана мамлекеттик органдарынын аймактык бөлүмдөрү үчүе Практикалык колдонмого кайрылсаңыз болот[49].

    •    Ар түрдүү иш-чаралар жана демилгелер аркылуу зомбулуксуз маданиятты жана гендердик теңдикти коомчулукта илгерилетүү.

    •    Аялдарга жана кыздарга карата зомбулуктун жана анын себептеринин талдоо, даректүү чараларды иштеп чыгуу.

    •    калк менен маалыматтык-агартуу иш-чараларын өткөрүү, анын ичинде участкалык милициянын аймактык ыйгарымдуу өкүлдөрүнүн  калк менен отчеттук жолугушуулары, ата-энелердин жыйындары, айылдык жыйналыштар, социалдык тармактар аркылуу маалымат таратуу (WhatsApp, Telegram ж.б.). Мындай иш-аракеттер аркылуу коомчулук аялдарга карата зомбулук көйгөйлөрү жана мыйзамда каралган жаза жөнүндө маалымат алышы мүмкүн.

    •    Калктын кайдыгерлигин жоюу, анын ичинде маалыматтык-агартуу иш-чаралары аркылуу калк арасында кайдыгерлик эмес маданиятты илгерилетүү.

    •    “Зомбулукка каршы 16 күн” улуттук кампаниясына катышуу, анын ичинде маалыматтык-агартуу иш-чараларын, талкууларды жана маданий-масcалык иш-чараларды өткөрүү.

    •    Балдар менен комплекстүү иш жүргүзүү, анын ичинде мектептерде класс сааттарын өткөрүү, балдарга карата үй-бүлөлүк зомбулук болгон учурларды көзөмөлдөө.

    •    Үй-бүлөлүк зомбулукту аныктоо жана токтотуу үчүн короо айлампа жүргүзүү үчүн сектор аралык мобилдик топторду түзүү жана ишке киргизүү, турмуштук оор кырдаалдагы үй-бүлөлөргө материалдык жардам көрсөтүү.

    •    Үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо боюнча жергиликтүү комитеттеринин иштешин камсыздоо жана потенциалын жогорулатуу.

    •    Зомбулуксуз маданиятты жана гендердик теңдикти илгерилетүү үчүн эркектерди союздаштар катары тартуу, анын ичинде кызыкдар тараптар үчүн семинарларды, талкууларды өткөрүү жана маалыматтык-агартуу иш-чараларга тартуу.

    •    Үй-бүлөөдө зомбулуксуз мамиле баалулугун илгерилетүү үчүн диний кызматкерлерди тартуу, анын ичинде диний кызматкерлерди окутуу, алар пайдалана турган агартуу материалдарды берүү. Ошондой эле, диний ырым-жырымдарды өткөрүүдө нике курагы жөнүндө мыйзамдарды бузуу мыйзамсыз экенин дайыма маалымдап туруу жана тиешелүү контроль жүргүзүү.

    •    Аялдардын коомдук жашоодогу ар кандай чөйрөсүндөгү потенциалын жогорулатуу, анын ичинде ишкердик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу ЖӨБ өкүлчүлүктүү органдарында катышуусунда.

    •    ИИОда кызмат өтөөдө жана карьерасын илгерилетүү боюнча аялдарга көмөк көрсөтүү,  анын ичинде карьера мүмкүнчүлүктөрү жөнүндө маалымдоо.

    •    Калкты зомбулук маселелери, аялдарды алардын укуктары жана укук коргоо органдарына кайрылуу мүмкүнчүлүктөрү жөнүндө  маалымат берүү үчүн санариптик технологияларды колдонуу.

    •    Кризистик борборлорду өнүктүрүү үчүн шарттарды түзүү, анын ичинде кризистик борбордун түзүүсүн жана иш жүргүзүүсүн түздөн-түз каржылоо аркылуу, кризистик борборлорунана жардам алуу үчүн кайрылуу мүмкүнчүлүктөрү жөнүндө аялдарды маалымдоо.

    •    Алдын алууну жүргүзүү жана зомбулуктан жабыр тарткандарга укук коргоо, юридикалык, социалдык жана башка жардам көрсөтүү сапаттарын жогорулатуу үчүн ИИО, ЖӨБО жана башка структуралардын өкүлдөрүнүн потенциалын жогорулатуу

    •    Зомбулуктан жабыр тарткандарга жана зомбулук кылгандарга психологикалык жардам уюштуруу.

    •    Зомбулук жасаган адамдар үчүн оңдоп-түзөөчү программаларын колдоо.

    •    Убактылуу коргоо ордерлерин аткарылышын жана оңдоп-түзөөчү программаларынын натыйжалуулугун мониторинг жүргүзүү.

7.1.2 Жол-транспорт кырсыктары, жолдордо өлүмдөр, балдардын аярлуулугу

    •    Жолдордо аварияга кооптуу жана адамды сүзүү коркунучу бар участокторду аныктоо жана жол белгилерин орнотуу (эгер алар жок болсо), жарык берүү системасын жакшыртуу, жасалма түзсүздүктөрдү, жер үстүндө жана жер алдындагы жөө адамдардын өтмөктөрдү орнотуу жана башка инфраструктуралык чечимдерди ишке киргизүү (мамлекеттик стандарттарга ылайык жана компетенттүү органдар менен макулдашуудан кийин).

    •    Балдар менен маалыматтык агартуу иш-чараларын өткөрүү, анын ичинде класс сааттарын жана ар кандай конкурстарды уюштуруу.

    •    Балдарга жана бой жеткендерге жарык чагылдырган элементтердин (тасмалар, тумарлар ж.б.) пайдалуулугу жөнүндө маалымдоо жана аларды (керектүү ресурстар бар болгон учурда) балдар арасында акысыз таратуу.

    •    Калк арасында жол коопсуздук көйгөйлөр боюнча маалыматтык агартуу иш-чараларын өткөрүү, анын ичинде жергиликтүү калк менен жолугушууларды өткөрүү, видео продукцияны жайылтуу жана ММК, социалдык тармактарда басылууларды таратуу.

    •    Автобильдер уюмдарын, КЭУды жана башка кызыкдар тараптарды алдын алуу чараларын иштеп чыгуу жана ишке ашыруу процессине катышуусун камсыз кылуу.

    •    Өзгөчө унааларды (скутер, велосипед ж.б.) айдоодо коопсуздукту камсыз кылган кошумча чараларды ЖКККБ менен бирге иштеп чыгуу.

    •    Жолдордо видео көзөмөлдөө системасын өнүктүрүүгө көмөктөшүү.

7.1.3 Кылмыштар, укук бузуулар, коомдук жайларда жарандар өзүлөрүн кооптуу сезүүсү

    •    Кылмыш статистикасын колдоону менен кылмыштуулукту талдоо жана калкты сурамжылоо  аркылуу коомдук жайларда эң кооптуу зоналарды аныктоо үчүн криминогендик зоналардын картасын түзүү жана коомдук коопсуздукту камсыз кылуу үчүн даректүү чечимдерди иштеп чыгуу.

    •    Коомдук жайларды жабдуулоо, жарык берүүнү жакшыртуу, сырткы видеобайкоо системасын орнотуу, маалымат стенддерин жана башка жакшыртууларды жасоо аркылуу криминогендик зоналарда инфраструктуралык чечимдерди кабыл алуу.

    •    Криминогендик зоналарда атайын иш тартиптин негизинге милициянын жана коомдук кошуундун катышуусунда ар дайым кайгуул иштерди уюштуруу аркылуу милициянын жана коомдук кошуундун катышуусу көбөйтүү.

    •    “Чагылган терезе” теориясын практикалык жүздө ишке киргизүү. Ал теория боюнча вандализмди, спирт ичимдиктерин ичүүнү ж.б. системалалык түрдө азайтуу зарыл. Анткени  майда укук бузуулар оор кылмыштардын санынын өсүшүнө өбөлгө түзүп берет. Мында криминогендик зонааларга өзгөчө көңүл буруу зарыл.

    •    Кошумча урналарды орнотуу, контролдоо, мыйзамдарды (Укук бузуулар жөнүндө кодекси)[50] колдоонууну өркүндөтүү аркылуу коомдук жайларда таштандыларды таштоого каршы чараларды ишке ашыруу ж.б.

    •    Өздөрүн коопсуз сезе тургандай калк үчүн коомдук эс алуу жайларын, ошондой эле парктык зонадарды жана спорттук аянтчаларды өнүктүрүү жана ал жерлерде көңүл ачуучу иш-чараларды дайыма өткөрүү.

    •    Калк менен маалыматтык-агартуу иш-чараларын өткөрүү. Мындай иш-чараларга участкалык милициянын аймактык ыйгарымдуу өкүлдөрүнүн отчеттук жолугушуулары,  коргоонуну ыкмалары тууралуу маалыматты камтыган буклеттерди жана плакаттарды жарандарга таратуу, кылмыштарды жана укук бузуулар жөнүндө маалымдоонун зарылдыгы, ошондой эле алдын алууга катышуу кирет.

    •    Видеобайкоо системасын өнүктүрүү, анын ичинде видеобайкоо системасы менен жабдылган объектилердин реестрин тактоо жана аны үзгүлтүксүз жаңыртуу, аймактык ИИО үчүн камераларга контролдоо жана бирдиктүү жеткиликти камсыз кылуу, жеке менчик объектилерге видеобайкоо системаларын орнотууну стимулдаштыруу үчүн ишкерлер менен түшүндүрүү иштерин жүргүзүү (“Сырткы видеобайкоо жөнүндө” Кыргыз Республикасынын мыйзамынын алкагында[51])

    •    “Коопсуз шаар” долбоорун өнүктүрүү: коомдук жайлардагы окуяларга тез реакция кылуу системасынын мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү, анын ичинде онлайн мониторинг жана видеокамералардын маалыматтарын иштеп чыгуу.

    •    Коомдук жайларды жакшыртууга, объекттердин жанында таштанды челектерди орнотууга ж.б. ишкерлердин катышуусун камсыз кылуу.

    •    Калкка жакындоону камсыз кылуу боюнча чаралардын комплексин ишке ашыруу, өзгөчө милициянын аймактык ыйгарымду өкүлдөрү, балдар менен иштөө инспекторлору, кайгуул жана кайгуул-күзөт өкүлдөрү үчүн, анын ичинде калк менен отчеттук жолугушууларды өткөрүү, аймактарда минималдуу иштөө мөөнөтүн белгилөө ж.б.

•  Коомдук транспортто коопсуздукту камсыз кылуу боюнча чаралардын комплексин ишке ашыруу, анын ичинде салондорго видеобайкоо камераларын орнотуу, ар кандай коопсуздук темалары боюнча плакаттар жана постерлерди жайгаштыруу, айдоочуларга атайын нускама берүү ж.б. Бул ишке муниципалдык жана жеке транспорттук компанияларды тартуу.

7.1.4 Менчикке каршы кылмыштар (уурдоо, алдамчылык ж.б.), жайылган жана жаңы ыкмаларды колдонуу менен, мисалы, телефондук алдамчылык

·   Жеке менчикти коргоо боюнча түшүндүрүү иштерин жүргүзүү, басма жана видеоматериалдарды жалпыга маалымдоо каражаттарында жана социалдык тармактарда жайылтуу аркылуу уурдоонун алдын алуу үчүн тургундарды жана коомчулукту мобилизациялоо. Бул учурда өзгөчө көңүл аялуу топторго (кары-картаңдар, мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар жана балдар) бурулушу керек.

·   Коңшулук мамилелерди чыңдоо жана өз ара колдоо көрсөтүү, коңшу жашоочулар менен өз ара жардам көрсөтүү механизмин өнүктүрүү, милициянын участкалык ыйгарым укуктуу кызматкери менен байланышты бекемдөө, "коңшулук күзөт"[52] механизмин өнүктүрүү ж. б.

·   Технологиялык чечимдерди колдонуу, көп батирлүү үйлөрдүн короолоруна жана кире бериштерине тышкы видеобайкоо системаларын орнотуу.

·   Коопсуздукту камсыз кылуу үчүн жарыктандыруу, жалпы жайларды көрүүгө мүмкүнчүлүк берүү сыяктуу курулуш жана жакшыртуу стандарттарын киргизүү менен айлана-чөйрөнү коргоо боюнча сунуштарды иштеп чыгуу.

·   Уурдалган мүлктүн сатылышына бөгөт коюу үчүн уурдалган мүлктү сатып албоо жана сатпоо жөнүндө маалыматтык кампанияларды жүргүзүү.

·   Калктын финансылык сабаттуулугун жогорулатуу үчүн жарандарга сынчыл ой жүгүртүү жана алдамчылыктан коргонуу боюнча түшүндүрүү иштерин жүргүзүү, өзгөчө телефондук жана кибералдамчылыкка көңүл буруу, мектеп программаларына финансылык сабаттуулук боюнча темаларды киргизүү.

·   Мамлекеттик жана жеке күзөт кызматтарынын коопсуздук системаларына кошулуу жана турак жайды уурулуктан камсыздандыруунун артыкчылыктары жөнүндө калкты маалымдоо, бул кызматтардын бааларын азайтуу үчүн шарттарды түзүү.

7.1.5 Балдар жана жаштар арасындагы кылмыштуулук жана антисоциалдык жүрүм-турум, суициддик жүрүм-турумдан бул топтордун алсыздыгы, балдарга карата зордук-зомбулук

·   Балдар жана жаштар арасындагы кылмыштуулуктун, антисоциалдык жүрүм-турумдун, суициддердин жана зордук-зомбулуктун себептерин жана көлөмүн изилдеп, бул көрүнүштөргө шарт түзгөн факторлорду аныктоо, изилдөөнүн жыйынтыгына негизделген маселени чечүү үчүн так чараларды иштеп чыгуу.

·   Кыйын кырдаалдагы балдарды коомго көндүрүү боюнча туруктуу системаны түзүү жана балдар менен иштөө ыкмаларын, анын ичинде жүрүм-турумду түзөтүүнү кайра карап чыгуу.

·   Балдардын жана жаштардын арасында коомго пайдалуу, спорттук активдүүлүктү, жашоо көндүмдөрүн жана толеранттуулук баалуулуктарын өнүктүрүү үчүн спорттук иш-чараларды уюштуруу, мектептик өзүн-өзү башкарууну колдоо, эмоционалдык интеллект программаларын билим берүү программаларына киргизүү.

·   Ийгиликке жетишкен чоңдор менен жолугушууларды өткөрүү, талкууларды уюштуруу жана басма, видео материалдарды жайылтуу аркылуу жаштар арасында позитивдүү жашоо багыттарын жана үлгүлөрдү жайылтуу.

·   Мектеп рекети жана башка укукка каршы аракеттер жөнүндө ИИМге, мектеп администрацияларына жана башка түзүмдөргө коопсуз түрдө билдирүүгө мүмкүнчүлүк берген анонимдүү кайтарым байланыш куралдарын өнүктүрүү, ал эми бул түзүмдөрдүн тийиштүү жана толук жооп кайтаруусун эске алуу абзел.

·  Социалдык адаптация жана жүрүм-турумду түзөтүү программаларынын натыйжалуулугун баалоо боюнча натыйжалуу чараларды ишке ашыруу.

·   Жарандык коомдун жана коом өкүлдөрүнүн профилактикалык чараларга сөзсүз тартылышы менен ведомстволор аралык жана секторлор аралык кызматташтыкты күчөтүү.

·   Ата-энелер менен камкорчуларды системалуу түрдө профилактика жана билим берүү процессине тартуу, балдар арасындагы укук бузуулар, зордук-зомбулук жана суицидге байланыштуу көйгөйлөр тууралуу маалымдуулукту жогорулатуу, ошондой эле үлгүлүү ата-эне образына басым жасоо.

·   Балдарды ар кандай түрдөгү зомбулуктан коргоо боюнча комплекстүү чараларды ишке ашыруу, анын ичинде социалдык кызматтардын ишин күчөтүү, оор кырдаалдагы үй-бүлөлөрдү көчмө топтордун күчү менен кыдыруу, аймактык ИИМде балдар менен иштөө үчүн атайын бөлмөлөрдү түзүү, ишеним телефондорун түзүү ж.б.

·   Социалдык педагогдордун, балдар менен иштөө инспекторлорунун, социалдык кызматкерлердин, психологдордун жана балдардын укук бузууларынын алдын алуу боюнча башка субъекттердин потенциалын жогорулатуу жана иш алып баруу практикаларын жакшыртуу, балдардын өзгөчө муктаждыктарын эске алуу менен.

·   Балдар жана жаштар арасындагы суициддик жүрүм-турумду диагностикалоо жана муктаж болгон балдарга психологиялык жардам көрсөтүү үчүн суициддик жүрүм-турумду аныктоо системасын иштеп чыгуу, социалдык кызматкерлердин, социалдык педагогдордун жана мугалимдердин иш алып баруу ыкмаларын өзгөртүү, ошондой эле ата-энелердин маалымдуулугун жогорулатуу.

7.1.6 Таштандыларды жана калдыктарды уруксатсыз (мыйзамсыз) жерлерге таштоо, эгиндерди бузуу (тепселөө)[53]

·   Таштандыларды чогултуу жана жок кылуу (утильдештирүү) системасын жакшыртуу, ал эми айыл жергесинде экологиялык коопсуздук стандарттарына жооп берген жана оорулардын жайылуусун алдын алган мал көмүүчү жайларды (Беккари чуңкуру) уюштуруу. Бул иш-аракеттер ЖӨБ органдарынын жана подрядчы уюмдардын күчү менен жүргүзүлүшү мүмкүн.

·              Тазалыкты сактоо, мал калдыктарын туура утилизациялоо, таштандыларды бөлүштүрүү, эгинди (тепселөө) бузууга тыюу салуунун маанилүүлүгү боюнча маалыматтык иш-чараларды калктын арасында жүргүзүү. Бул иш-чараларды айылдык жыйындарда, участкалык ыйгарым укуктуу милиция кызматкерлеринин отчеттук жолугушууларында өткөрүү, жалпыга маалымдоо каражаттары жана социалдык тармактар аркылуу маалымат кагаздар жана видеоматериалдарды жайылтуу ж.б. жолдор менен ишке ашыруу.

· Коомдук жайларда жана соода түйүндөрдө тартипти сактоого жеке ишкерлерди тартуу, анын ичинде таштанды челектерин орнотуу жана маалыматтык билдирүүлөрдү жайгаштыруу.

·   Тазалыкты сактоонун маанилүүлүгүн көрсөтүүчү маалымат такталарын (билборддорду, плакаттарды) коомдук жайларда жана ири жолдордун боюнда орнотуу.

·   Мобилдик тиркемелерди колдонуу аркылуу таштандыларды жана мал калдыктарын уруксатсыз жерлерге таштоо жана эгинди бузуу (тепселөө) учурларын аныктоо ыкмаларын киргизүү.

7.1.7 Экстремизм жана адамдын укуктарына жана ден соолугуна зыян келтирүүчү айрым ишенимдердин жана практикалардын жайылышы

·  Жалпы билим берүү алкагында коомдук жашоо жана мамлекеттик түзүлүштөгү светтик принциптердин жагымдуулугун түшүндүрүү.

· Компетенттүү органдар тарабынан, алдын алуу иштерине тартылган башка субъектилердин көмөгү менен комплекстүү сүйлөшүүлөрдү жүргүзүү.

·  Балдарды эмдөөдөн өткөрүү жана коомдун бардык мүчөлөрүнүн профессионалдык медициналык жардам алуусунун маанилүүлүгү боюнча маалыматтык жана агартуучулук иш-чараларды жүргүзүү.

·  Балдар жана өспүрүмдөр үчүн светтик билимдин жагымдуулугун жайылтуу, анын ичинде балдар жана ата-энелер менен жолугушууларды уюштуруу, жеке консультациялар, кесиптик багыт берүү иштери, билим берүү кызматтарынын жарманкелерин өткөрүү, жалпыга маалымдоо каражаттары жана социалдык тармактар аркылуу маалымат баракчалар жана видео материалдарды жайылтуу жана башка жолдор аркылуу ишке ашыруу.

· Чет өлкөгө иштегени барууну пландаган адамдарга мыйзамсыз экстремисттик таасирдин коркунучтары жана коргонуу ыкмалары тууралуу маалымат берүү системасын түзүү (ыктыярдуу катышуу негизинде).

· Экстремисттик ишмердүүлүктүн алдын алууга тартылган субъекттердин потенциалын жогорулатуу.

 

 

 

7.2 жана 7.3 тиркемелеринде болжолдуу курамы менен ЖТту түзүү жөнүндө ЖӨБ  аткаруу органынын буйруктарынын үлгүлөрү камтылган. Документтердин долбоорлору мыйзамдардын ченемдерине шилтеме берип, расмий түрдө ЖТту бекитүүгө жана функцияларды бөлүштүрүүгө негиз катары кызмат кыла алат. Айыл өкмөтү жана мэрия үчүн буйруктар долбоорлоруна шилтеме берген мыйзамдардын ченемдеринин айырмачылыктарын эске алып, эки вариант тең көрсөтүлөт. Эгерде биргелешкен пландоо боюнча милдеттерди КААБга бекитүү чечими кабыл алынса, тексттер түзөтүлүшү мүмкүн.

7.2. Айыл өкмөтү үчүн Жумушчу топ түзүү жөнүндө типтүү буйрук

 

Долбоор

 

 

Буйрук

Распоряжение

 

________________№______                                                                      __________

 (айылдын аталышы)

 

 

__________ (айыл аймагынын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча жумушчу топ түзүү жөнүндө

 

 

«Укук бузуулардын алдын алуунун негиздери жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 10-беренесинин 3-бөлүгүн, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 23-августундагы № 469 «2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын бекитүү жөнүндө» Токтомун, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылдын 4-декабрындагы № 748-т Тескемеси менен бекитилген 2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-аракеттердин улуттук планын ишке ашыруу максатында, «Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 50-беренесинин 4- бөлүгүн жана 54-беренесинин 1-бөлүгүнүн 1-пунктун жетекчиликке алып:

 

 

1. ________________________  (айыл аймагынын аталышы) №1 тиркемеге ылайык укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу боюнча жумушчу топ түзүлсүн.
2. Жумушчу топ 15 (он беш) календардык күндүн ичинде __________ (айыл аймагынын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү  артыкчылыктуу көйгөйлөрдүн негизинде укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландын долбоорун иштеп чыксын.
3. Жумушчу топко зарыл болгон учурда белгиленген тартипте төмөнкүлөргө укук берилсин:

- Мамлекеттик органдардын, муниципалдык кызматтын, менчигинин формасына карабастан мекемелердин адистерин, ошондой эле бейөкмөт жана эл аралык уюмдардын эксперттерин өз ишине тартуу.

- Улуттук иш-аракеттер планына ылайык укук бузуулардын алдын алуунун тематикалык артыкчылыктуу багыттары боюнча эксперттик чакан топторду түзүү.

4. Жумушчу топ укук бузуулардын алдын алуу боюнча иштелип чыккан биргелешкен пландын долбоорун бекитүүгө төмөнкү үч тарапка биргелешкен пландын долбоорун 5 (беш) жумушчу күндүн ичинде кароо сунушу менен жиберет: _______ (айыл өкмөтүнүн аталышы) башчысына, __________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) төрагасына жана ___________(ички иштер органдарынын аймактык (райондук/шаардык) органынын аталышы) жетекчисине. Эгерде биргелешкен пландын долбоору боюнча алар тарабынан кат жүзүндө сын-пикирлер жана сунуштар болсо, жумушчу топ аларды эске алууга жана мүмкүн болушунча кыска мөөнөттө укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландын иштелип чыккан долбоорун кайрадан бекитүүгө киргизүүгө милдеттүү жана көрсөтүлгөн үч тарап долбоорго кол коюп бекитишет.
5. Жумушчу топ укук бузуулардын алдын алуу боюнча бекитилген биргелешкен пландын аткарылышын контролдоо, мониторинг жүргүзүү жана баа берүү максатында кварталына бир жолудан кем эмес жыйындарды өткөрөт. Ошондой эле жумушчу топ __________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) жана __________ (райондун аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссиясынына укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планынын аткарылышынын жүрүшү жана жыйынтыктары жөнүндө маалымат берет.
6. Бул буйруктун аткарылышын көзөмөлдөөнү өзүмө калтырам.

 

 

 

_________ (айыл өкмөтүнүн аталышы) башчысы                                               Ф.А.А.

 

 

 

202__ жылдын _____________№___

___________ (айыл өкмөтүнүн аталышы)

буйругунун №1 тиркемеси

 

 

__________ (айыл аймагынын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча жумушчу топтун курамы

 

 

1. Ф.А.А. –_________ (айыл өкмөтүнүн аталышы) башчысы (же башчынын орун басары), жумушчу топтун төрагасы

2. Ф.А.А. – ___________(ички иштер органдарынын аймактык (райондук/шаардык) органынын аталышы) жетекчиси, жумушчу топтун төрагасынын орун басары

3. Ф.А.А. – _________ (айыл өкмөтүнүн аталышы) катчысы, жумушчу топтун катчысы

 

Жумушчу топтун мүчөлөрү:

 

4. Ф.А.А. – _________ (айыл өкмөтүнүн аталышы) социалдык маселелер боюнча адиси;

5. Ф.А.А. - милициянын аймактык ыйгарымдуу өкүлү;

6. Ф.А.А. – ички иштер органынын балдар менен иштөө инспектору;

7. Ф.А.А. – __________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) депутаты;

8. Ф.А.А. – __________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) аял депутаты;

9. Ф.А.А. – коомдук алдын алуу борборунун төрагасы;

10. Ф.А.А. – коомдук алдын алуу борборунун мүчөсү (аялдар кеңеши);

11. Ф.А.А. – коомдук алдын алуу борборунун мүчөсү (жаштар кеңеши);

12. Ф.А.А. – саламаттык сактоо органынын өкүлү;

13. Ф.А.А. – социалдык коргоо органынын өкүлү;

14. Ф.А.А. – окуу жайларынын өкүлү;

15. Ф.А.А. – үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо боюнча жергиликтүү комитеттин мүчөсү;

16. Ф.А.А. – коммерциялык эмес уюмдардын өкүлдөрү/активист;

17. Ф.А.А. - укук бузуулардын атайын алдын алуу башка субъекттеринин өкүлдөрү

 

7.3. (Бишкек, Ош шаарларынын, областтык маанидеги шаарлардын мэрияларынан сырткары) шаар мэриясы үчүн Жумушчу топ түзүү жөнүндө типтүү буйрук

 

Долбоор

 

Буйрук

 

________________№______                       ___________ (шаардын аталышы)

 

___________ (шаардын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча жумушчу топ түзүү жөнүндө

 

«Укук бузуулардын алдын алуунун негиздери жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 10-беренесинин 3-бөлүгүн, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 23-августундагы № 469 «2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын бекитүү жөнүндө» Токтомун, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылдын 4-декабрындагы № 748-т Тескемеси менен бекитилген 2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-аракеттердин улуттук планын ишке ашыруу максатында, «Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 44-беренесинин 2-бөлүгүн жана 48-беренесинин 1-бөлүгүнүн 1-пунктун жетекчиликке алып:

 

1.      ___________ (шаардын аталышы) №1 тиркемеге ылайык укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу боюнча жумушчу топ түзүлсүн.

2.      Жумушчу топ 15 (он беш) календардык күндүн ичинде ___________ (шаардын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү артыкчылыктуу көйгөйлөрдүн негизинде укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландын долбоорун иштеп чыксын.

3.      Жумушчу топко зарыл болгон учурда белгиленген тартипте төмөнкүлөргө укук берилсин:

- мамлекеттик органдардын, муниципалдык кызматтардын, менчигинин түрүнө карабастан мекемелердин адистерин, ошондой эле бейөкмөт жана эл аралык уюмдардын эксперттерин өз ишине тартууга.

 

- Улуттук иш-аракеттер планына ылайык укук бузуулардын алдын алуунун тематикалык артыкчылыктуу багыттары боюнча эксперттик чакан топторду түзүү.

4.      Жумушчу топ укук бузуулардын алдын алуу боюнча иштелип чыккан биргелешкен пландын долбоорун бекитүүгө төмөнкү үч тарапка биргелешкен пландын долбоорун 5 (беш) жумушчу күндүн ичинде кароо сунушу менен жиберет: ___________ (шаардын аталышы) мэрине, _________ (жергиликтүү кеңештин аталышы)  төрагасына жана __________ (ички иштер органдарынын аймактык (райондук/шаардык) органынын аталышы) жетекчисине. Эгерде биргелешкен пландын долбоору боюнча алар тарабынан кат жүзүндө сын-пикирлер жана сунуштар болсо, жумушчу топ аларды эске алууга жана мүмкүн болушунча кыска мөөнөттө укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландын иштелип чыккан долбоорун кайрадан бекитүүгө киргизүүгө милдеттүү жана көрсөтүлгөн үч тарап долбоорго кол коюп бекитишет.

5.      Жумушчу топ укук бузуулардын алдын алуу боюнча бекитилген биргелешкен пландын аткарылышын контролдоо, мониторинг жүргүзүү жана баа берүү максатында кварталына бир жолудан кем эмес жыйындарды өткөрөт. Ошондой эле жумушчу топ ____________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) жана _________ (райондун аталышы)           укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссиясынына укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планынын аткарылышынын жүрүшү жана жыйынтыктары жөнүндө маалымат берет.

6.      Бул буйруктун аткарылышын көзөмөлдөөнү өзүмө калтырам.

 

 

____________ (шаардын аталышы) мэри                                                 Ф.А.А.

 

 

202__ жылдын _______ №___

____________ (шаардын аталышы) мэриясынын

 буйругунун №1 тиркемеси

 

____________ (шаардын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды иштеп чыгуу, ишке ашыруу, мониторинг жана баа берүү боюнча жумушчу топтун курамы

 

 

1. Ф.А.А. – ____________ (шаардын аталышы) мэри (же мэрдин орун басары), жумушчу топтун төрагасы

2. Ф.А.А. – ___________(ички иштер органдарынын аймактык органынын аталышы) жетекчиси, жумушчу топтун төрагасынын орун басары

3. Ф.А.А. – ____________ (шаардын аталышы) мэриясынын аппарат башчысы, жумушчу топтун катчысы

 

Жумушчу топтун мүчөлөрү:

4. Ф.А.А. – ____________ (шаардын аталышы) мэриясынын социалдык маселелер боюнча адиси;

5. Ф.А.А. - милициянын аймактык ыйгарымдуу өкүлү;

6. Ф.А.А. – ички иштер органынын балдар менен иштөө инспектору;

7. Ф.А.А. – ____________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) депутаты;

8. Ф.А.А. – ____________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) аял депутаты;

9. Ф.А.А. – коомдук алдын алуу борборунун төрагасы;

10. Ф.А.А. – коомдук алдын алуу борборунун мүчөсү (аялдар кеңеши);

11. Ф.А.А. – коомдук алдын алуу борборунун мүчөсү (жаштар кеңеши);

12. Ф.А.А. – саламаттык сактоо органынын өкүлү;

13. Ф.А.А. – социалдык коргоо органынын өкүлү;

14. Ф.А.А. – окуу жайларынын өкүлү;

15. Ф.А.А. – үй-бүлөлүк зомбулуктан сактоо жана коргоо боюнча жергиликтүү комитеттин мүчөсү;

16. Ф.А.А. – коммерциялык эмес уюмдардын өкүлдөрү/активист;

17. Ф.А.А. - укук бузуулардын атайын алдын алуу башка субъекттеринин өкүлдөрү

7.4. Балл менен баа берүү аркылуу көйгөйлөрдү артыкчылыкташтыруу формасы

 

Бул тиркеме ЖТго жашоочулар үчүн актуалдуулугу, алдын алуу субъекттеринин баа берүүсү жана көйгөйдү жергиликтүү деңгээлде чечүү мүмкүнчүлүгү критерийлерге негизделген балл менен баа берүү колдонуу менен артыкчылыктуу көйгөйлөрдү аныктоого жардам бере алат. Изилдөөлөр жана талкуулар учурунда аныкталган бардык алдын ала көйгөйлөрдү киргизүү үчүн жаңы саптардын саны кошулушу мүмкүн.

 

Коомчулуктун аталышы: _____________________________________________

ЖТтун мүчөсүнүн аты-жөнү:  ____________________________________________                             Дата: ____________

№	Көйгөй	Критерии			Жалпы балл
		-1- Тургундар бул көйгөй тууралуу тынчсызданабы	-2- Алдын алуу субъекттери көйгөйдү актуалдуу деп эсептейби	-3- Көйгөйдү 2 жыл ичинде чечүүгө олуттуу таасир этүүгө болобу

 

Артыкчылыкташтыруу процесси: ЖТтун ар бир мүчөсү ар бир көйгөйдүн ар бир критерии боюнча 0дөн 2ге чейин балл коёт:

    •    0 - жок,

    •    1 - ооба, белгилүү бир деңгээлде,

    •    2 - ооба, олуттуу деңгээлде.

 

7.5 жана 7.6 тиркемелери ЖӨБ аткаруу орган тарабынан БПды бекитүү боюнча буйруктардын үлгүлөрүн камтыйт, анын статусун жана ишке ашыруу тартибин аныктайт. Айыл өкмөтү жана мэрия үчүн буйруктар долбоорлоруна шилтеме берген мыйзамдардын ченемдеринин айырмачылыктарын эске алып, эки вариант тең көрсөтүлөт.

 

7.5. Айыл өкмөтү үчүн  Биргелешкен планды бекитүү жөнүндө типтүү буйрук

 

долбоор

 

 

Буйрук

_______________№______                                     __________ (айылдын аталышы)

 

202_-202_ жылдарга __________ (айыл аймагынын аталышы)

 укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды бекитүү жөнүндө

 

«Укук бузуулардын алдын алуунун негиздери жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 10-беренесинин 3-бөлүгүн, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 23-августундагы № 469 «2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын бекитүү жөнүндө» Токтомун, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылдын 4-декабрындагы № 748-т Тескемеси менен бекитилген 2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-аракеттердин улуттук планын ишке ашыруу максатында, «Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 50-беренесинин 4- бөлүгүн жана 54-беренесинин 1-бөлүгүнүн 1-пунктун жетекчиликке алып:

 

1.      202_-202_ жылдарга __________ (айыл аймагынын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планы (мындан ары: биргелешкен план) бекитилсин (№1 Тиркеме).

2.      202_ - жылдын «__» _________ чейин (эгерде биргелешкен планда башкасы каралбаса) биргелешкен пландын чыгымдар сметасы такталсын жана биргелешкен пландагы ________ (айыл өкмөтүнүн аталышы) жооптуу чараларды каржылоо маселелери чечилсин.

3.      «Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 51-беренесинин 1-пунктуна ылайык аймакты социалдык-экономикалык жактан өнүктүрүүнүн программаларынын долбоорун иштеп чыгууда, ал долбоордо укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландын негизги иш-чаралары жана алардын баалары каралсын.

4.      Биргелешкен планды ишке ашыруу боюнча аткарылган иштер боюнча аткаруучулардан (жооптуу адамдардан) квартал сайын маалымат чогултулуп жана талдалып жана алардын негизинде биргелешкен пландын аткарылышынын натыйжалары жөнүндө __________ (райондун аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссиясынына отчёт берилип турсун.

5.      Бул буйруктун аткарылышын көзөмөлдөөнү өзүмө калтырам.

 

 

_________ (айыл өкмөтүнүн аталышы) башчысы                                               Ф.А.А.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.6. (Бишкек, Ош шаарларынын, областтык маанидеги шаарлардын мэрияларынан сырткары) шаар мэриясы үчүн Биргелешкен планды бекитүү жөнүндө типтүү буйрук

 

Долбоор

 

Буйрук

 

 

________________№______                                   ___________ (шаардын аталышы)

 

 

202_-202_ жылдарга ____________ (шаардын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планды бекитүү жөнүндө

 

«Укук бузуулардын алдын алуунун негиздери жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 10-беренесинин 3-бөлүгүн, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 23-августундагы № 469 «2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын бекитүү жөнүндө» Токтомун, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылдын 4-декабрындагы № 748-т Тескемеси менен бекитилген 2022-2028-жылдарга карата укук бузуулардын алдын алуу чөйрөсүндөгү мамлекеттик саясаттын концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-аракеттердин улуттук планын ишке ашыруу максатында, «Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 44-беренесинин 2-бөлүгүн жана 48-беренесинин 1-бөлүгүнүн 1-пунктун жетекчиликке алып:

 

1.      202_-202_ жылдарга ____________ (шаардын аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен планы (мындан ары: биргелешкен план) бекитилсин (№1 Тиркеме).

2.      202_ - жылдын «__» _________ чейин (эгерде биргелешкен планда башкасы каралбаса) биргелешкен пландын чыгымдар сметасы такталсын жана биргелешкен пландагы ____________ (шаардын аталышы) мэриясы жооптуу чараларды каржылоо маселелери чечилсин.

3.   «Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 45-беренесинин 1-бөлүгүнүн 3-пунктуна ылайык аймакты социалдык-экономикалык жактан өнүктүрүүнүн программаларынын долбоорун иштеп чыгууда, ал долбоордо укук бузуулардын алдын алуу боюнча биргелешкен пландын негизги иш-чаралары жана алардын баалары каралсын.

4.      Биргелешкен планды ишке ашыруу боюнча аткарылган иштер боюнча аткаруучулардан (жооптуу адамдардан) квартал сайын маалымат чогултулуп жана талдалып жана алардын негизинде биргелешкен пландын аткарылышынын натыйжалары жөнүндө __________ (райондун аталышы) укук бузуулардын алдын алуу боюнча координациялык комиссиясынына отчёт берилип турсун.

5.      Бул буйруктун аткарылышын көзөмөлдөөнү өзүмө калтырам.

 

 

____________ (шаардын аталышы) мэри                                     Ф.А.А.

7.7. Биргелешкен пландын типтүү түзүмү

 

Бул тиркеме БПдын шаблонун түзөт, анда артыкчылыктуу көйгөйлөрдү сүрөттөө, күтүлүүчү жыйынтыктар, чаралар, мөөнөттөр, жооптуу тараптар, керектүү ресурстар жана каржылоо булактары үчүн бөлүмдөр камтылган. Бул түзүмдү колдонуу БПдын мазмунунун бирдей жана толук болушун камсыз кылууга, БПдын ишке ашырылышын жана мониторинг жүргүзүүнү жеңилдетүүгө жардам берет.

 

“БЕКИТЕМ”  ______________ (ЖӨБОнун аталышы) башчысы     _____________________________ 20__ - жылдын “___” ___________

“БЕКИТЕМ”  _____________ (жергиликтүү кеңештин аталышы) төрагасы   _____________________________ 20__ - жылдын “___” ___________

“БЕКИТЕМ” _____________ (ички иштер органынын аймактык (райондук/шаардык) бөлүмүнүн аталышы) жетекчиси _____________________________ 20__ - жылдын “___” ___________

 

Артыкчылыктуу көйгөй №1: ____________________________   Көйгөйдүн баяны: _______________________ ​​ (көйгөйдүн жана аны ЖӨБ аймагында тандап алуунун себептеринин кыскача баяны). Күтүлүүчү жыйынтык: ______________________ (күтүлүүчү жыйынтык сүрөттөлүшу)

 

№	Чаралар	Мөөнөттөр	Жооптуу жактар	Баасы	Каржылоонун күтүлүүчү булагы
1

7.8 жана 7.9 тиркемелери БПдын бир квартал же бир жыл ичиндеги ишке ашырылышы жөнүндө жооптуу тараптардын жана ЖӨБ аткаруу органынын отчетунун формаларын түзөт жана иш-чаралардын аткарылышынын жүрүшүн, жетишилген жыйынтыктарды жана пайда болгон көйгөйлөрдү белгилөөгө жана көзөмөлдөөгө мүмкүнчүлүк берет. Бул формаларды колдонуу ЖМАга маалыматты жалпылап, андан ары ИИМге өткөрүп берүүнү жеңилдетет.

 

---